ΕΦAPΜΟΖΟΝΤΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ~ κοιμήσου!

πως οι εφαρμογές της επιστήμης & της τεχνολογίας επιδρούν στην κοινωνία του σήμερα

χαιρετώ τα science nerds του +yannidakis 

Ο βασικός λόγος που επέλεξα σήμερα το συγκεκριμένο θέμα, είναι η τεράστια ανάγκη μου για ξεκούραση μετά το τέλος της εξεταστικής περιόδου. Και όταν λέω ξεκούραση δεν εννοώ τις ατελείωτες ώρες αράγματος στον καναπέ με ανοιχτή την τηλεόραση, αλλά την ανάγκη για βαθύ, ζεστό και άνετο ύπνο.

Και εκεί ακριβώς θέλω να καταλήξω, στον ύπνο. Ίσως να ακούγεται απλό θέμα, αλλά πραγματικά δεν είναι. Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα σημεία προς ανάλυση σχετικά με τον ύπνο και τα στάδια του, τη λειτουργία του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου, την αιτία της νύστας και των ονείρων.

O ύπνος, τα μυστικά του και η εν γένει επιστημονική μελέτη της φυσιολογίας και των διαταραχών του, άρχισαν να ερευνώνται συστηματικά τις τελευταίες 4-5 δεκαετίες. Κατά την περίοδο αυτή, μεγάλες πρόοδοι έγιναν στον τομέα της φυσιολογίας, με τις διάφορες θεωρίες σχετικά με τον ρόλο του ύπνου στη ζωή μας, αλλά και τις αναπτυξιακές μεταβολές και διαφοροποιήσεις αυτού με βάση την ηλικία. Πρόοδος σημειώνεται επίσης στον διαγνωστικό τομέα με τη διάγνωση ολοένα και περισσοτέρων πρωτογενών διαταραχών ύπνου, καθώς και των πολλών διαφορετικών σωματικών ή ψυχικών παθήσεων που ως βασική αιτία έχουν τις διαταραχές ύπνου. Τέλος, μεγάλα βήματα έχουν πραγματοποιηθεί στη θεραπευτική αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου.

Από άποψη συμπεριφοράς, ο ύπνος είναι μία αναστρέψιμη κατάσταση μειωμένης συνείδησης και ανταπόκρισης στο περιβάλλον. Επηρεάζει τις λειτουργικές μας ικανότητες, αλλά και τη σωματική και ψυχική μας κατάσταση. Συνήθως, αλλά όχι απαραίτητα, επέρχεται όταν είμαστε ξαπλωμένοι, ήρεμοι, με κλειστά μάτια και κάνουμε ελάχιστες κινήσεις.

Κατά καιρούς, πολλές απόψεις έχουν διατυπωθεί σε σχέση με το ύπνο και τη λειτουργική του σημασία. Σύμφωνα με αυτές ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωματική και ψυχολογική αποκατάσταση και την "ανάπαυση" βιολογικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένου του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και την αναπλήρωση της ενέργειας (μεταβολική θεωρία), για την ταξινόμηση και εκκαθάριση πληροφοριών και την εδραίωση της μνήμης (πληροφορική θεωρία), για την αποφόρτιση των συναισθημάτων, την ανάπτυξη του εγκεφάλου, καθώς και την εξασφάλιση της καλής λειτουργίας κρίσιμων για την επιβίωση νευρωνικών κυκλωμάτων (οντογενετική θεωρία). Τελευταία είναι η φυλογενετική θεωρία, η οποία υποστηρίζει ότι ο ύπνος είναι μια εξελικτική συμπεριφορά και χρησιμεύει για την καταστολή της δραστηριότητας σε περιόδους της ημέρας, που οι πιθανότητες για επιτυχή και ασφαλή δράση είναι περιορισμένες. Παρόλα αυτά, καμία θεωρία δεν έχει ερμηνεύσει πλήρως τις πολύπλευρες παραμέτρους και τους σκοπούς του ύπνου.

Υπάρχουν ακόμη πολλοί ανεξερεύνητοι τομείς που τώρα η επιστήμη αρχίζει να κατανοεί και που έχουν σχέση με τις επιδράσεις του ύπνου στη ζωή μας. Μέσα σε αυτά τα νέα στοιχεία που αρχίζουν και παρουσιάζονται, περιλαμβάνεται και η δράση πολλών ουσιών, οι οποίες όταν κοιμόμαστε κάνουν...πάρτυ. Πιο συγκεκριμένα, ο ύπνος ελέγχεται από ομάδες νευρώνων που βρίσκονται στο στέλεχος του εγκεφάλου. Από τους νευρώνες αυτούς παράγονται χημικές ουσίες, όπως η σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη, που ανήκουν στην κατηγορία των νευροδιαβιβαστών.

Το κατά πόσο θα κοιμόμαστε ή θα είμαστε ξύπνοι, ελέγχεται από τους νευροδιαβιβαστές. Επίσης, οι ίδιες ουσίες ρυθμίζουν και ποια μέρη του εγκεφάλου θα λειτουργούν αδιάκοπα ενώ θα κοιμόμαστε.

Μια άλλη ουσία που ονομάζεται αδενοσίνη, φαίνεται ότι αυξάνεται μέσα στο αίμα όταν παραμένουμε ξύπνιοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν, λοιπόν, κοιμηθούμε η ουσία αυτή διασπάται με αποτέλεσμα η συγκέντρωσή της μέσα στο αίμα να μειώνεται.

Τα στάδια του ύπνου
Κατά τη διάρκεια του ύπνου περνάμε από 5 διαφορετικά στάδια.

Στάδιο 1
Το πρώτο στάδιο αποτελεί τη φάση του ελαφριού ύπνου. Σε αυτή τη φάση, δηλαδή, είμαστε μεταξύ ύπνου και ξύπνιου και μπορούμε συνεπώς να ξυπνήσουμε εύκολα. Τα μάτια κινούνται πολύ αργά και η μυϊκή δραστηριότητα επιβραδύνεται σημαντικά. Όταν κάποιος ξυπνήσει κατά το πρώτο στάδιο του ύπνου θυμάται αποσπασματικές οπτικές εικόνες.

Στάδιο 2
Στο δεύτερο στάδιο οι κινήσεις των ματιών σταματούν. Τα ηλεκτρικά κύματα του εγκεφάλου γίνονται πιο αργά με παρουσία σποραδικών εξάρσεων ταχέων κυμάτων.

Στάδιο 3
Στο τρίτο στάδιο εμφανίζονται κύματα τα οποία κινούνται εξαιρετικά αργά, και ονομάζονται κύματα δέλτα. Μεταξύ των κυμάτων δέλτα εμφανίζονται διάσπαρτα κύματα που είναι πιο μικρά και πιο γρήγορα.

Στάδιο 4
Στο τέταρτο στάδιο ο εγκέφαλος παρουσιάζει σχεδόν μόνο κύματα τύπου δέλτα.

Το τρίτο και τέταρτο στάδιο αποκαλούνται τα στάδια του βαθιού ύπνου. Στον βαθύ ύπνο δεν υπάρχει μυϊκή δραστηριότητα ούτε κινήσεις των ματιών.
Οι πιθανότητα να ξυπνήσει κάποιος κατά τη διάρκεια αυτών των σταδίων είναι πολύ μικρές.. Εάν κάποιος ξυπνήσει στη φάση αυτή, δυσκολεύεται να προσαρμοστεί, νιώθει αδύναμος και αποπροσανατολισμένος για μερικά λεπτά μετά το ξύπνημα.

Συχνά φαινόμενα κατά τη φάση του βαθιού ύπνου, μπορεί να είναι η ενούρηση, οι εφιάλτες ή ακόμη και η νυκτοβασία.

Στάδιο 5
Αποτελεί τη φάση των γρήγορων κινήσεων των ματιών ή αλλιώς το στάδιο REM(Rapid Eye Movement).Όταν φτάσουμε στο πέμπτο στάδιο του ύπνου, η αναπνοή γίνεται γρήγορη, ακανόνιστη και ελαφριά. Τα μάτια παρουσιάζουν απότομες κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. Οι μυς των άνω και κάτω μελών μας, παραλύουν προσωρινά. Ο ρυθμός της καρδίας και η αρτηριακή πίεση αυξάνονται. Όταν οι άνθρωποι ξυπνούν σε αυτή τη φάση, περιγράφουν περίεργες και μη λογικές ιστορίες που στην ουσία είναι τα όνειρα.

Ένας πλήρης κύκλος ύπνου περιλαμβάνει και τα πέντε στάδια. Η συνολική διάρκεια ενός κύκλου διαρκεί από 90 έως 110 λεπτά κατά μέσο όρο. Όσο προχωρά η νύκτα τόσο αυξάνεται και η περίοδος των σταδίων REM και μειώνεται ο βαθύς ύπνος. Κατά τις ώρες της αυγής, το περισσότερο μέρος του ύπνου αποτελείται από τον ελαφρύ ύπνο και από περιόδους REM.

Είναι γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι πάσχουν από διαταραχές στον ύπνο, πολλές από τις οποίες μάλιστα αρκετά σοβαρές. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη Διεθνή Ταξινόμηση των Διαταραχών Ύπνου υπάρχουν 80(!) διαφορετικές διαταραχές που ομαδοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες:

1. Δυσυπνίες. Είναι πρωτοπαθείς διαταραχές ύπνου, οι οποίες προκαλούν δυσκολία στην επέλευση ή τη διατήρηση του ύπνου (αϋπνία), είτε υπέρμετρη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας (υπερυπνία). Διακρίνονται σε ενδογενείς διαταραχές ύπνου (προκαλούνται από εσωτερικούς παράγοντες), σε εξωγενείς διαταραχές ύπνου (προκαλούνται από εξωτερικούς παράγοντες) και σε διαταραχές του κιρκαδιανού ρυθμού ύπνου - εγρήγορσης (σχετίζονται με τον συγχρονισμό του ύπνου στη διάρκεια του εικοσιτετραώρου). 

2. Παραϋπνίες. Είναι διαταραχές που εμφανίζονται επεισοδιακά κατά τη διάρκεια του ύπνου και υποδιαιρούνται ανάλογα με την φάση του ύπνου με την οποία σχετίζονται. Έτσι, χωρίζονται σε: διαταραχές ανόδου του επιπέδου συνείδησης (σχετιζόμενες με τον NREM ύπνο), διαταραχές μετάβασης ύπνου - εγρήγορσης και σε παραϋπνίες που συνήθως σχετίζονται με τον REM ύπνο. Στις παραϋπνίες υπάγονται κυρίως η υπνοβασία, οι νυχτερινοί τρόμοι και ο νυχτερινός μυόκλονος. 

3. Υπνική άπνοια. Είναι ιδιαίτερης σημασίας διαταραχή του ύπνου και χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια πλήρους ή μερικής διακοπής της αναπνοής κατά τον ύπνο. Η διαταραχή αυτή απαντάται στο 3% περίπου του ενήλικου πληθυσμού και συχνά επιφέρει ή επιβαρύνει καρδιαγγειακές νόσους, γνωσιακά ελλείμματα, συναισθηματικές διαταραχές, καθώς και σοβαρά ατυχήματα, λόγω της έντονης υπνηλίας που τη συνοδεύει. Εξαιτίας των επιπτώσεών της, η υπνική άπνοια όταν δεν αντιμετωπίζεται κατάλληλα, μπορεί να αποβεί μοιραία. 

4. Διαταραχές του ύπνου που σχετίζονται με ψυχικές, νευρολογικές ή άλλες σωματικές παθήσεις. Δεν αποτελούν πρωτοπαθείς διαταραχές του ύπνου, αλλά ψυχιατρικές ή ιατρικές καταστάσεις, στις οποίες η διαταραχή ύπνου είναι το κύριο χαρακτηριστικό σύμπτωμα. 

Από πρακτική άποψη, η πλέον προφανής παρατήρηση είναι ότι ύστερα από μια παρατεταμένη περίοδο με διαταραχές του ύπνου εμφανίζονται τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές εκδηλώσεις. Πειραματόζωα που έχουν στερηθεί τελείως τον ύπνο για πολύ μεγάλες χρονικές περιόδους, πεθαίνουν από ανεπάρκεια των θερμορυθμιστικών μηχανισμών αλλά και ανεπάρκεια πολλών άλλων συστημάτων. Οι αρνητικές επιπτώσεις της χρόνιας, μερικής στέρησης του ύπνου, κάτι που θεωρείται σύνηθες στη σύγχρονη κοινωνία, μπορεί να είναι σημαντικές για την ψυχική διάθεση, τη συμπεριφορά και την γνωσιακή λειτουργία, με ποικίλες συνέπειες στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, για μένα ο ύπνος ήταν και θα είναι πάντα μία από τις απολαύσεις της ζωής. Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, είναι σημαντικό, παρά τις υποχρεώσεις και τα προγράμματά μας, να ξεκλέβουμε λίγο χρόνο για ύπνο και ξεκούραση, και να συνεχίζουμε δυνατότεροι!+el. gk. 

---

σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;

ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ

ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΘΕΜΑ