ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ TEΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ ~ εθισμός στην τεχνολογία

παρουσίαση νέων τεχνολογιών & η χρηστικότητα & συμβολή τους στην καθημερινότητα

Αφορμή για το άρθρο αυτού του μήνα στάθηκε μια δημοσίευση σχετικά με έναν 29-χρονο ο οποίος κατάφερε να πάθει ρήξη τένοντα από τις πολλές ώρες παιχνιδιού με το κινητό του τηλέφωνο. Για την ακρίβεια, έπαιζε το γνωστό Candy Crash Saga για 6-8 εβδομάδες, με ελάχιστες παύσεις ενδιάμεσα! Το περιστατικό αυτό δεν είναι μοναδικό, φυσικά. Οι ατελείωτες ώρες παιχνιδιού έχουν προκαλέσει μέχρι και θανάτους στην Κίνα (!!), αλλά αυτό είναι διαφορετική περίπτωση και χρειάζεται ξεχωριστή αναφορά. Σε κάθε περίπτωση, η τεχνολογία έχει μπει (εισβάλλει ίσως;) στην ζωή μας σε τέτοιο βαθμό που πλέον μπορεί να προκαλέσει εθισμό.

Ο τεχνολογικός εθισμός δεν διαφέρει από τους υπόλοιπους εθισμούς. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα συμπτώματα είναι τα ίδια (διαρκής χρήση, απομάκρυνση από το κοινωνικό περιβάλλον, αποξένωση, κλπ.) και οι συνέπειες εξίσου οι ίδιες (διαταραχή σχέσεων, εργασιακά προβλήματα, ρήξη ζευγαριού και γάμων, κλπ.). Φυσικά, για να καταπολεμήσουμε τον εθισμό, το πρώτο βήμα είναι να αποδεχτούμε ότι πάσχουμε από εθισμό και το πρώτο βήμα για αυτό το κομμάτι είναι να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα. Εδώ έρχεται να βοηθήσει το London School of Economics με την έρευνά του η οποία έγινε το 2012 και η οποία δημιούργησε ένα σετ ερωτήσεων στο οποίο οι καταφατικές απαντήσεις δείχνουν έντονα σημάδια εξάρτησης στην τεχνολογία. Οι ερωτήσεις αυτές είναι:

• «Ξέχασα να φάω ή να κοιμηθώ γιατί ήμουν στο Διαδίκτυο;»
• «Όταν η σύνδεσή μου δεν δουλεύει είμαι ευέξαπτος και νευριασμένος;»
• «Περνάω ώρα στο Διαδίκτυο ακόμα και αν δεν ψάχνω/ασχολούμαι με κάτι συγκεκριμένο;»
• «Δεν περνάω ώρα με την οικογένειά μου, τους φίλους μου λόγω της ενασχόλησής μου με το Διαδίκτυο;»
• «Δεν διαβάζω για το σχολείο/πανεπιστήμιο ή αποτυγχάνω σε εξετάσεις λόγω του χρόνου που περνάω στο Διαδίκτυο;»
• «Προσπάθησα να ελαττώσω την ώρα που είμαι συνδεδεμένος χωρίς αποτέλεσμα;»

Τι προκαλεί όμως τον εθισμό; Η απάντηση είναι γνωστή και καλείται «ντοπαμίνη». Είναι η ίδια ουσία που εκκρίνει ο οργανισμός μας και μας δημιουργεί το αίσθημα της επιβράβευσης και ικανοποίησης. Πρόκειται για γνωστή ουσία μιας και είναι η ίδια που παράγεται σε όσους έχουν εθισμό στον τζόγο ή τα ναρκωτικά. Το ίδιο ακριβώς φαινόμενο παρατηρείται και από την χρήση του Διαδικτύου. Η ειδοποίηση ότι έχουμε ένα νέο μήνυμα στο Facebook, ένα νέο like, ένα νέο email, δημιουργεί ένα αίσθημα ευφορίας και μας κάνει να νοιώθουμε σημαντικοί, δημοφιλείς, κλπ. – όλα αυτά συνδράμουν στην έκκριση ντοπαμίνης στον εγκέφαλό μας. Το πρόβλημα είναι ότι όσο βρίσκουμε «εύκολους» τρόπους να αυξήσουμε την ντοπαμίνη στον οργανισμό μας, τόσο πιο μεγάλες ποσότητες πρέπει να δημιουργούμε κάθε φορά για να ικανοποιηθούμε. Και πλέον, με τα κινητά τηλέφωνα, τις ταμπλέτες, τα έξυπνα ρολόγια και όλα τα τεχνολογικά «καλούδια», είναι πολύ εύκολο να αυξήσουμε τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον οργανισμό μας άρα η όλη ψευδαίσθηση της ικανοποίησης δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο.

Και αν προσέξουμε λίγο καλύτερα, θα δούμε ότι οι εταιρίες λογισμικού όχι μόνο το γνωρίζουν αυτό αλλά το εκμεταλλεύονται κιόλας στο έπακρο! Μια απλή ματιά στην εξέλιξη του «κέντρου ειδοποιήσεων» στα λογισμικά της Apple και της Google, αρκεί για να διαπιστώσουμε ότι πλέον λαμβάνουμε ειδοποιήσεις για το παραμικρό – φίλοι μας που είναι σε κοντινή περιοχή με εμάς, μηνύματα, προώθηση δημοσιεύσεων μας, emails, φωτογραφίες, η λίστα είναι ατελείωτη! Ακόμα και τα διάφορα παιχνίδια που παίζουμε είναι φτιαγμένα γύρω από αυτή την λογική. Οι πίστες χρειάζονται χρόνο για να ξεκλειδώσουν, οι αναβαθμίσεις χρειάζονται χρήματα και το δόλωμα είναι κάποιες εκπτώσεις/προσφορές/δωρεάν παροχές που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.

Φυσικά, το Διαδίκτυο δεν φταίει για αυτό το φαινόμενο. Το Διαδίκτυο και η τεχνολογία είναι απλοί καταλύτες και το μόνο που κάνουν είναι να επισπεύσουν τις άσχημες συνέπειες του εθισμού. Οι πραγματικοί λόγοι είναι οι ίδιοι – κατάθλιψη, έλλειψη ενδιαφέροντος, αποξένωση, χαμηλή αυτο-εκτίμηση, κλπ.

Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να μην φτάσουμε σε αυτή την κατάσταση; Πολλά...

• Μπορούμε να ελαττώσουμε τον αριθμό ειδοποιήσεων που λαμβάνουμε και να το περιορίσουμε στα απολύτως απαραίτητα
• Μπορούμε να απενεργοποιήσουμε εντελώς τις ειδοποιήσεις
• Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που οι διάφορες ιστοσελίδες και εφαρμογές μας ειδοποιούν
• Μπορούμε να ορίσουμε χρονικά διαστήματα στα οποία οι ειδοποιήσεις είναι ενεργές
• Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εφαρμογές που μπλοκάρουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδες με κοινωνικό περιεχόμενο για συγκεκριμένες ώρες και ημέρες
• Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λογισμικό που μπλοκάρει εντελώς την πρόσβαση στο Διαδίκτυο για συγκεκριμένες ώρες και ημέρες
• Μπορούμε να κλείσουμε τον Η/Υ, το κινητό μας, την ταμπλέτα μας στις διακοπές μας, τα βράδια ή τα σαββατοκύριακα
• Μπορούμε επίσης να ορίσουμε κάποιες ημέρες τον χρόνο όπου θα απομονώνουμε τον εαυτό μας από οτιδήποτε ηλεκτρονικό για ένα 24-ωρο 

Στην χειρότερη περίπτωση, μπορούμε να απευθυνθούμε σε επαγγελματίες ψυχολόγους/ψυχιάτρους που μπορούν να μας προσφέρουν πιο «ειδική» βοήθεια.

Η πρόκληση είναι να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας να μπορούν να ζήσουν χωρίς να είναι εξαρτημένοι από την τεχνολογία και το Διαδίκτυο. Το μέλλον μας θα είναι ακόμα πιο «διασυνδεδεμένο» και οι εταιρίες θα βρίσκουν ολοένα και πιο πολλούς τρόπους να μας αποσπάσουν την προσοχή και να μας εθίσουν. Όσο γρηγορότερα μάθουμε να ελέγχουμε τις τεχνολογικές μας ορμές τόσο καλύτερα για εμάς! +Vassilis Anastasiadis

---

σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;

ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ

ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΘΕΜΑ