ΣΠΙΘΕΣ ΑΙΣIΟΔΟΞIΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ~ ένα ταξίδι σκέψεων στον χρόνο και την τέχνη

σε μία κοινωνία κατήφειας & παρακμής, βρίσκουμε τα εφόδια να αισιοδοξούμε

Καλησπέρα στους αισιόδοξους του +yannidakis! 

Βιβλία έχουν γραφτεί πολλά, κόμικς όμως όχι. Τον τελευταίο καιρό, ιδιαίτερη αίσθηση έχει προκαλέσει η εικονογραφημένη νουβέλα (graphic novel) του γνωστού σκιτσογράφου και γελοιογράφου, Αντώνη Νικολόπουλου, γνωστό ως Soloup, με τίτλο «Αϊβαλί». 

Κεντρικό του θέμα αποτελεί η Μικρασιατική Καταστροφή και το μοίρασμα του πληθυσμού, ενώ μέσα από ένα προσωπικό πρίσμα αλλά και βιωματικές διηγήσεις του παρελθόντος, καταφέρνει να θυμίζει κάτι από ζωντανό θέατρο, «τυπωμένο» σε σελίδες. 

Θεωρώ τόσο το ίδιο το βιβλίο, όσο και, εξ' αρχής, το εγχείρημα της δημιουργίας του, όχι μόνο άξιο λόγου αλλά και... αισιοδοξίας χάριν των πολλών και διαφορετικών μηνυμάτων του.

Ένα από αυτά είναι ότι φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μέσω ενός διαφορετικού τρόπου έκφρασης, ένα θέμα που ήδη έχει διηγηθεί. Ο ίδιος αναφέρει πως "αν δεν ήταν βιβλίο, θα ήταν ταξίδι" και όχι άδικα. Μέσα από το περίσσιο δημιουργικό του πνεύμα, ο Soloup, στηριζόμενος σε μαρτυρικές αφηγήσεις των Φώτη Κόντογλου και Ηλία Βανέζη, πετυχαίνει να επαναπροσδιορίσει την λαϊκότροπη τέχνη τους και να την επαναφέρει μέσα από μια νέα εικαστική ομιλία, το κόμικ. Με άλλα λόγια, τροφοδοτείται από μια μορφή τέχνης, με στόχο τη δημιουργία μιας άλλης, μέσω, όμως, μιας διαφορετικής ανάγνωσης, αποδίδοντας πάντα τον απαιτούμενο σεβασμό στην αρχική. Άλλωστε αυτό δεν είναι η τέχνη; Μία αλυσίδα ζωής... Το προηγούμενο εμπνέει-δημιουργεί-δίνει ζωή στο επόμενο και έπεται συνέχεια.

Κόντογλου                                            Soloup

Ας επιστρέψουμε, όμως, στον Soloup, όπου ο ίδιος, με τη σειρά του, μας επιστρέφει σε  ένα βαρύ παρελθόν, η αφήγηση των οποίων, ωστόσο, "λειτουργεί λυτρωτικά", όπως αναφέρει ο ίδιος. Έτσι, επανέρχεται το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού σε τραγικά γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ταυτόχρονα όμως, ο αναγνώστης υπόκειται σε μία κάθαρση ψυχής, αφού διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια του οι ίδιες εμπειρίες ή διηγήσεις που έχει ακούσει και, έτσι, νιώθει ότι ο πόνος του μοιράζεται, ενώ, έχει την ευκαιρία να γνωρίσει μια άλλη οπτική, που μέχρι πρότινος αγνοούσε. Οπότε, μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα άλλο σημαντικό μήνυμα μιας και, με αυτόν τον τρόπο, θίγει το θέμα του βιώματος και πώς αυτό διαφοροποιείται από γενιά σε γενιά, κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε για το τι θα συμβεί στη συνέχεια, με τον ερχομό της επόμενης, τέταρτης, πλέον, γενιάς.

Θεωρώ πως το συγκεκριμένο βιβλίο μας δίνει το έναυσμα να κάνουμε έναν παραλληλισμό μεταξύ των διαφορετικών μορφών τέχνης που εκφράζουν ένα κοινό θέμα με τις αναμνήσεις του κάθε ανθρώπου για ένα κοινό γεγονός. Όπως κάθε μορφή τέχνης, έτσι και η μνήμη, είναι η ανάγνωση πάνω σε μία διήγηση του παρελθόντος. Τα αντικειμενικά γεγονότα ή συμβάντα δεν τίθενται προς αμφισβήτηση και αποτελούν μία σταθερά, όμως ο τρόπος που τα βιώνει ο καθένας, που τα έχει χαράξει στη μνήμη του και που, εν τέλει, τα εκφράζει, είναι μία μεταβλητή.

Πολλές φορές βρίσκω τον εαυτό μου σε συζητήσεις με άλλους ανθρώπους, όπου ανακαλούμαστε όλοι το ίδιο γεγονός και όταν έρθει η ώρα της διήγησής του, η εξιστόρηση μετατρέπεται σε αφήγηση. Συχνά η ίδια ιστορία θα ειπωθεί με άπειρους, διαφορετικούς και, όμως, τόσο μοναδικούς τρόπους. Όσο μοναδική ήταν και η «ανάγνωση» που είχε προηγηθεί. Έτσι και στην τέχνη. Το ίδιο γεγονός θα αποτελέσει αφορμή για δεκάδες παραλλαγές έκφρασης και δημιουργίας. Όση ποικιλία στην σκέψη, τόσα τα εναύσματα για δημιουργία στην τέχνη.

Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο θετική και παραγωγική αποδεικνύεται αυτή η ποικιλία, αντί να την αναγάγουμε σε αφορμή για διαπληκτισμούς και ανούσιες διαφωνίες, καταβαλλόμενοι από κυνισμό, επικεντρώνοντας την προσοχή μας στην αρνητική πλευρά. Ελπίζω να συμφωνήσετε με τη γνώμη μου περί θετικής προσέγγισης του θέματος, αν πάλι όχι… είναι και αυτό, προφανώς, θεμιτό. Άλλωστε, και η γνώμη μου μοιάζει με το graphic novel του Soloup… Δεν είναι παρά μια άλλη «ανάγνωση» στην ίδια «διήγηση»… +Elina Ioannou

---

σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;

ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΣ ΠΑΝΤΑ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ