ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΡΙΤΗΣ ~ σφηνάκι "τρομοκρατίας" με άρωμα βυζαντίου

Χαίρεται εραστές (και μη) της Ιστορίας +yannidakis 

Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που το Παρίσι, αλλά και σύσσωμη η παγκόσμια κοινότητα, συγκλονίστηκαν από την αιματηρή τρομοκρατική επίθεση που έμελλε να αλλάξει τα δεδομένα και να κινητοποιήσει καταστάσεις τόσο για τη Γαλλία, όσο και για άλλες χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης. Παρά τις εκτεταμένες προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς για να προκύψει ένας σαφής ορισμός για την έννοια της "τρομοκρατίας", αυτό δεν έχει καταστεί εφικτό, καθώς πάντα ανακύπτουν προβλήματα σχετικά με την ευρύτητα των φαινομένων που πρέπει να συμπεριληφθούν (είναι η υποστήριξη της τρομοκρατίας άραγε τρομοκρατία;).

Σε αδρές γραμμές, η τρομοκρατία περιλαμβάνει τη βία ως μέσο εξαναγκασμού ή αντίποινο, με ερείσματα κοινωνικά, θρησκευτικά, πολιτικά και κυριότερους αποδέκτες τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Σημαντικός παράγοντάς της και αδιαφιλονίκητος άσος στο μανίκι της είναι τα παιχνίδια ψυχολογίας. Το σοκ που προκαλεί η ξαφνική της εμφάνιση, ο θρήνος που αφήνει πίσω της όπου εμφανιστεί, και κυρίως η φθορά που προκαλεί ο φόβος γι' αυτήν και η αναμονή για ένα ακόμα χτύπημα, είναι οι κυριότεροι πόροι απ' τους οποίους αντλεί τη δύναμη και την επιρροή της. Όποιος ελέγχει την ψυχολογία των μαζών, διαθέτει στα χέρια ένα πανίσχυρο υπερόπλο.

Όπως όλοι φανταζόμαστε, δεν χρειάστηκε να φτάσουμε στον 21ο αιώνα για να γίνουν αυτά αντιληπτά. Ανάλογες τακτικές χρησιμοποιούνταν από πάρα πολύ παλιά, με προσωπικό αγαπημένο μου παράδειγμα αυτό που θα σας αναφέρω αμέσως τώρα.

Μεταφερόμαστε στο 1014 και στη μάχη στο Κλειδί, στην οποία και δόθηκε ένα τέλος (νικηφόρο για τους Βυζαντινούς) στη μακρά διαμάχη Σαμουήλ/Βουλγάρων και Βασιλείου Β'/Βυζαντινών. Τότε συνελήφθησαν 15.000 Βούλγαροι στρατιώτες (ο αριθμός αμφισβητείται από τους νεότερους ιστορικούς) οι οποίοι, με διαταγή του αυτοκράτορα Βασιλείου Β', τυφλώθηκαν με πυρωμένο σίδερο. Σε κάθε 100 στρατιώτες, ένας "τυχερός" έμενε μονόφθαλμος, ώστε να υπάρξει τρόπος να βρει το στράτευμα το δρόμο της επιστροφής. Το αποτρόπαιο θέαμα που αντίκρισε ο Σαμουήλ τον έκανε αρχικά να χάσει τις αισθήσεις του και, δύο μέρες μετά, την ίδια του τη ζωή από καρδιακή προσβολή, την οποία αποδίδουμε στο σοκ αυτού ακριβώς του θεάματος.

Ο Βασίλειος Β' "Βουλγαροκτόνος" (976-1025)

Αξίζει να αναφέρουμε, όχι για να "αθωωθεί" το Βυζάντιο και ο Βασίλειος, αλλά για να αποδοθεί η ιστορική πραγματικότητα, πως το μέτρο της τύφλωσης ναι μεν χαρακτηριζόταν από μεγάλη σκληρότητα, ωστόσο δεν αποτελούσε πρωτοτυπία για τα δεδομένα της εποχής. Έτσι αντιμετωπίζονταν όλοι οι στασιαστές στο βυζαντινό κράτος (τέτοιοι θεωρούνταν και οι Βούλγαροι), ενώ θεωρούνταν ποινή σαφώς προτιμότερη από την καταδίκη σε θάνατο.

Στην κίνηση αυτή του Βασιλείου, εντοπίζουμε εφαρμογή της ψυχολογίας ανάλογη με αυτήν που αναλύθηκε παραπάνω. Η εμφάνιση του τυφλωμένου πλήθους (προσπαθήστε να αναλογιστείτε την αγριότητα της κατάστασης) σίγουρα δεν καθήλωσε μόνο τον Σαμουήλ αλλά και ολόκληρο το σώμα του λαού. Κι ακόμη πιο σίγουρα, το πάθημα αυτό θα απέτρεψε αρκετές απόπειρες εναντίον του Βυζαντίου, από φόβο μίας ανάλογης αντίδρασης.

Στο τσουκάλι της ιστορίας που ποτέ δε σταματά να βράζει, όλα ενώνονται, διαχωρίζονται, συντίθενται κι αποσυντίθενται, αλλάζουν μορφές, μεταποιούνται. Η εξέλιξη, άλλοτε τόσο αργή που δεν μπορούμε να την αντιληφθούμε, κι άλλοτε τόσο γρήγορη που μας καθιστά έρμαια των καταστάσεων, είναι αναπόφευκτη. Το μόνο που δεν αλλάζει ποτέ, είναι η ανθρώπινη φύση. +Κωνσταντίνα Πορφυρού

---

σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;

ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ