χαιρετώ τα science nerds του +yannidakis
Πρόσφατα σε μία παρέα συζητούσαμε για την τέχνη, και συγκεκριμένα για το τι είναι τέχνη. Στην πραγματικότητα κανένας δεν είχε ολοκληρωμένη απάντηση, αφού γύρω από την τέχνη υπάρχουν αμέτρητες θεωρίες και απόψεις.
Το ερώτημα τι είναι τέχνη και πως προσεγγίζει κάποιος το ζήτημα αυτό έχει απασχολήσει σχεδόν όλες τις επιστήμες και τα φιλοσοφικά συστήματα. Ένας, γενικά, αποδεκτός ορισμός εξηγεί: η τέχνη μπορεί να οριστεί ως η ελεύθερη, δημιουργική έκφραση του ανθρώπου με έργα που διέπονται από αισθητικούς κανόνες και ενσαρκώνουν ένα νόημα. Βέβαια, σύμφωνα με τον Κάντ, η αισθητική κρίση συνιστά μια «αναστοχαστική» κρίση που σε αντίθεση με την «καθοριστική» λογική κρίση, περιορίζεται στην υποκειμενική ανταπόκριση, δηλαδή δεν σχετίζεται με την εξήγηση και την κατανόηση του έργου, αλλά με τις υποκειμενικές προτιμήσεις μας. Με βάση αυτή τη θεωρία, αν απλά κρίνουμε σχετικά με το τι μας αρέσει και τι όχι, ίσως να χάνουμε τα νοήματα που εκφράζονται μέσω της τέχνης.
Αν θελήσουμε να αναλύσουμε παραπάνω αυτόν τον προβληματισμό θα πρέπει να γνωρίζουμε πως η τέχνη, πέρα από την έκφραση και την απόδοση του αισθητικά ωραίου, προχωρά συχνά και στην αποτύπωση κοινωνικών ή άλλων προβληματισμών προβάλλοντας τις αρνητικές, τις άσχημες πτυχές της ζωής. Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να ταυτίζουμε την τέχνη κατ’ ανάγκη με το καλαίσθητο και το όμορφο, καθώς οι επιδιώξεις της τέχνης ξεπερνούν κατά πολύ την απλή αναπαράσταση του φυσικού κάλλους: αποζητούν κάποτε την ψυχική και συναισθηματική κάθαρση του δέκτη, αποζητούν μιαν έντονη αντίδραση από τη μεριά του δέκτη, αποζητούν μέχρι και την αγανάκτησή του, κάτι που ενδεχομένως επιτυγχάνεται με την παρουσίαση σκληρών, προκλητικών ή και αισθητικά ενοχλητικών έργων, που προφανώς δεν συμφωνούν με τα γούστα μας.
Υπό αυτή την έννοια θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως ο ρόλος της τέχνης δεν είναι μονοσήμαντος ή πάντοτε αναμενόμενος. Η τέχνη, άλλωστε, δεν συνίσταται κυρίως ή μόνο στην αισθητική απόλαυση, αλλά και στην απόδοση συναισθημάτων (θετικών ή αρνητικών), σκέψεων και προβληματισμών, με τέτοιο τρόπο ώστε να επηρεάζεται ο δέκτης του έργου. Αν, επομένως, σκοπός της τέχνης είναι να μεταβιβαστεί ένα μήνυμα από τον καλλιτέχνη προς το ευρύτερο κοινό, τότε δεν υπάρχουν επί της ουσίας όρια στο ποιο μπορεί να είναι αυτό το μήνυμα ή στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί η μετουσίωση του σε έργο τέχνης. Ο σκοπός πάντα επιτυγχάνεται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, και σκοπός είναι η επικοινωνία μέσω της δυνατότητας της τέχνης να μεταδίδει αισθήσεις, συναισθήματα, σκέψεις και ιδέες.
Μη γνωρίζοντας κι εγώ πολλά πράγματα σχετικά με το θέμα, κρατάω όσο γίνεται ουδέτερη στάση, αναφέροντας μόνο όσα αποτελούν τις βασικές παραδοχές αναφορικά με την τέχνη. Οι σχολές, τα υλικά, οι τεχνοτροπίες, οι συζητήσεις, οι φιλοσοφίες και τα κείμενα ασχολούνται μόνο με τα ερεθίσματα που δημιουργούν την τέχνη. Την ίδια την τέχνη, όμως, τίποτα και κανείς δεν μπορεί να την ερμηνεύσει. +el. gk.
Το ερώτημα τι είναι τέχνη και πως προσεγγίζει κάποιος το ζήτημα αυτό έχει απασχολήσει σχεδόν όλες τις επιστήμες και τα φιλοσοφικά συστήματα. Ένας, γενικά, αποδεκτός ορισμός εξηγεί: η τέχνη μπορεί να οριστεί ως η ελεύθερη, δημιουργική έκφραση του ανθρώπου με έργα που διέπονται από αισθητικούς κανόνες και ενσαρκώνουν ένα νόημα. Βέβαια, σύμφωνα με τον Κάντ, η αισθητική κρίση συνιστά μια «αναστοχαστική» κρίση που σε αντίθεση με την «καθοριστική» λογική κρίση, περιορίζεται στην υποκειμενική ανταπόκριση, δηλαδή δεν σχετίζεται με την εξήγηση και την κατανόηση του έργου, αλλά με τις υποκειμενικές προτιμήσεις μας. Με βάση αυτή τη θεωρία, αν απλά κρίνουμε σχετικά με το τι μας αρέσει και τι όχι, ίσως να χάνουμε τα νοήματα που εκφράζονται μέσω της τέχνης.
Αν θελήσουμε να αναλύσουμε παραπάνω αυτόν τον προβληματισμό θα πρέπει να γνωρίζουμε πως η τέχνη, πέρα από την έκφραση και την απόδοση του αισθητικά ωραίου, προχωρά συχνά και στην αποτύπωση κοινωνικών ή άλλων προβληματισμών προβάλλοντας τις αρνητικές, τις άσχημες πτυχές της ζωής. Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να ταυτίζουμε την τέχνη κατ’ ανάγκη με το καλαίσθητο και το όμορφο, καθώς οι επιδιώξεις της τέχνης ξεπερνούν κατά πολύ την απλή αναπαράσταση του φυσικού κάλλους: αποζητούν κάποτε την ψυχική και συναισθηματική κάθαρση του δέκτη, αποζητούν μιαν έντονη αντίδραση από τη μεριά του δέκτη, αποζητούν μέχρι και την αγανάκτησή του, κάτι που ενδεχομένως επιτυγχάνεται με την παρουσίαση σκληρών, προκλητικών ή και αισθητικά ενοχλητικών έργων, που προφανώς δεν συμφωνούν με τα γούστα μας.
Μη γνωρίζοντας κι εγώ πολλά πράγματα σχετικά με το θέμα, κρατάω όσο γίνεται ουδέτερη στάση, αναφέροντας μόνο όσα αποτελούν τις βασικές παραδοχές αναφορικά με την τέχνη. Οι σχολές, τα υλικά, οι τεχνοτροπίες, οι συζητήσεις, οι φιλοσοφίες και τα κείμενα ασχολούνται μόνο με τα ερεθίσματα που δημιουργούν την τέχνη. Την ίδια την τέχνη, όμως, τίποτα και κανείς δεν μπορεί να την ερμηνεύσει. +el. gk.
σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;
ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Προβληματίστηκες; σχολίασε το