Ο Ιερός ναός της Του Θεού Σοφίας, η Αγία Σοφία που αποτελεί ένα κτίριο στην Κωνσταντινούπολη είναι σήμερα ένα μουσείο. Ένα αξιοθέατο για όσους επισκέπτονται την Πόλη αυτή. Για όλους τους Έλληνες, για όλους τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα και έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Χωρίς αμφιβολία είναι το σύμβολο της Ορθοδοξίας στην Πόλη που είναι η πρωτεύουσα της Ορθόδοξη Εκκλησίας.
Και ενώ αυτό είναι γνωστό, δύσκολα μπορεί κανείς να το νιώσει στο πετσί του αν δεν την επισκεφτεί. Έτσι κι εγώ πολλά ήξερα και ένιωθα στην θεωρία μέχρι που έζησα την εμπειρία να ψάλλω το "Υπερμάχω" στον τόπο που το έγραψαν. Πατώντας για πρώτη φορά μέσα στο ναό, τα συναισθήματα με κατέκλυσαν και ήταν πολλά και διαφορετικά. Αυτό που επικρατούσε ήταν το δέος. Ω, τι δέος αισθάνθηκα όταν βρέθηκα εκεί στην μέση κοιτώντας ψηλά τον Παντοκράτορα! Ποια ήταν αυτή η απίστευτη αίσθηση όταν ανέβηκα από το κυκλικό δρομάκι προς τον γυναικωνίτη όταν έμαθα ότι από εκεί ανέβαινε ο Αυτοκράτορας με το άλογό του για να παρακολουθήσει την Λειτουργία. Και τι οργή. Πόση οργή ένιωσα όταν είδα τις εργασίες αποκατάστασης των ψηφιδωτών από τον σοβά που είχαν τοποθετήσει οι βάρβαροι κατακτητές που ακούνε στο όνομα τούρκοι. Δίπλα μου τουρίστες με φωτογραφικές μηχανές κι εγώ από ανοησία να ψάχνω μανουάλι για να ανάψω κερί κάνοντας τον σταυρό μου.
Η Αγία Σοφία όμως δεν είναι μουσείο. Δεν χτίστηκε για να είναι ένα έκθεμα, ένα λάφυρο με είσοδο για να επιφέρει κέρδη. Χτίστηκε για να αποτελεί τόπο λατρείας πιστών. Χριστιανών πιστών. Οπότε αυτή η μέση λύση στην άκρη της τουρκικής επικράτειας δεν ήταν -τόσα χρόνια- παρά μια εύθραυστη συμφωνία ειρήνης. Ο ναός μέσα του -μιλώντας μεταφορικά- έβραζε και όλο αυτό το διάστημα απλά μετρούσε αντίστροφα.
Και σήμερα από τα πιο επίσημα τουρκικά χείλη, ακούστηκε πως πάρθηκε η απόφαση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Επιτέλους! Παρά τις παρεκκλίσεις από την Διεθνή Κοινότητα, τις προειδοποιήσεις από Ορθόδοξα κράτη, ο Ερντογάν έκανε αυτό που ξέρει καλύτερα, δηλαδή πέταξε στα σκουπίδια την διπλωματία και φανέρωσε τα αληθινά του βάρβαρα ένστικτα ως γνήσιος τούρκος και στην αποθέωση της ειλικρίνειας του, αγνόησε τους πάντες πραγματοποιώντας το εφηβικό του όνειρο και κάνοντας την Αγία Σοφία και πάλι τζαμί όπως πριν μερικές εκατοντάδες χρόνια οι βάρβαροι συμπατριώτες του.
Δεν ξέρω αν θα επαληθευτούν οι προφητείες και όταν η Αγία Σοφία γίνει τζαμί θα ξεκινήσει ο πόλεμος από τον οποίο ο ναός θα περάσει και πάλι στα χέρια των ελλήνων, ξέρω όμως πως αυτή η αναταραχή έπρεπε να γίνει. Ήταν καιρός. Και ο χρονισμός δεν είναι τυχαίος. Σε έξι μήνες η Ελλάδα θα ξεκινήσει τους ετήσιους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την επανάσταση εναντίων των βάρβαρων κατακτητών, οπότε η πολιτική ηγεσία της τουρκίας φροντίζει να ξύσει με οινόπνευμα μία πληγή που ποτέ δεν έκλεισε για τον ελληνισμό.
Κατά την γνώμη μου, όσοι εξοργίστηκαν με την απόφαση του Ερντογάν, είναι υποκριτές. Λυπάμαι που σας το λέω. Σημαίνει πως έως τώρα ήσασταν ευχαριστημένοι, πως είχατε συμβιβαστεί με το καθεστώς του ναού ως μουσείου, πως απ' το τίποτα καλό είναι και το λίγο. Στις 24 Ιουλίου για μένα, σε εκείνη την πρώτη μέρα που θα τελεστεί η πρώτη θρησκευτική λατρεία των Μουσουλμάνων μέσα στην Αγία Σοφία, θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση. Δεν ξέρω αντιστροφή μέτρηση για ποιο πράγμα, όμως το φιτίλι θα έχει ανάψει και κάπου εκεί κρυμμένο στις κατακόμβες του ναού θα είναι ένα τεράστιο ξύλινο κουτί με εκρηκτικά έτοιμο να ανατινάξει την επανάσταση που από μόνος του ο Ναός θα ξεκινήσει... +Yanni Spiridakis
Η σημερινή ημέρα είναι πράγματι επετειακή. Είναι η μέρα που ο Κεμάλ Ατατούρκ επιβιβάστηκε στην περιοχή του σημερινού πόντου για να εγκαινιάσει την τελική φάση μιας προσπάθειας που είχαν ξεκινήσει οι προκάτοχοι του πολλά χρόνια πριν. Και μην γελιέστε, αυτή η προσπάθεια δεν αφορούσε την Ελλάδα ή τους Πόντιους. Ήταν ένα καθαρά εθνικιστικό ζήτημα της τουρκίας που στα πλαίσια της γνωστής μουσουλμανικής κουλτούρας, ιδεολογίας και αντίληψης, οτιδήποτε δεν είναι ίδιο με αυτή, είναι εχθρικό.
Γιατί πριν από αυτήν την ημέρα, εκεί στο 1919 οι τούρκοι είχαν ήδη ξεκινήσει την πίεση εναντίον των ποντίων με λεηλασίες, βιασμούς αλλά και νόμους που ανάγκαζαν τους ντόπιους που δεν αποδέχονταν τον τούρκικο στρατό (το θρήσκευμα κ.α.) να εργαστούν ως ουσιαστικά σκλάβοι και να πεθάνουν είτε λόγω πείνας, είτε λόγω συνθηκών. Και μάλιστα πολύ λίγο νωρίτερα, το 1917 είχαν ολοκληρώσει μία άλλη "εκκαθάριση" μία γενοκτονία που όμοια της δεν ξέρω αν έχει γνωρίσει η ιστορία. Αυτή των Αρμενίων. Η αυτοπεποίθηση και η φόρα που είχε πάρει ο τουρκικός στρατός από την δολοφονία και σφαγή 1.500.000 αρμενίων, οδήγησε στην σφαγή άλλου μισού εκατομμυρίου πόντιων. Για εκείνους δεν είχε διαφορά. Δεν ήταν μάχη εναντίον του ελληνισμού. Ήταν απλά συνέχεια αφανισμού οποιουδήποτε βρισκόταν στην... μέση.
Η τούρκοι είναι φυσικό να έχουν επέτειο σήμερα. Εμείς επιλέξαμε τούτη την μέρα το 1994 για να τιμούμε τους νεκρούς της γενοκτονίας των ποντίων. Εκείνοι, γιορτάζουν από το 1923 την επέτειο της τουρκικής "δημοκρατίας". Στον προβληματισμό λοιπόν αυτό, δεν με ενδιαφέρει να γίνω γραφικός και να μιλήσω για τους βιασμούς, τους νεκρούς από γδαρμούς, κρέμασμα, εκτελέσεις, τις δολοφονίες των παιδιών από τις μητέρες τους για να μην ακουστούν τα παιδικά κλάματα και προδοθούν οι κρυψώνες των αμάχων, δεν θέλω να μιλήσω για ηρωικές προσπάθειες πόντιων που έδωσαν το αίμα τους απλά για να υπερασπιστούν τον τόπο τους.
Όχι. Σήμερα, 100 εξοργιστικά χρόνια μετά, θέλω να σταθώ στον πολιτισμό. Βλέπετε, οι πόντιοι δεν ήταν παρά ένα κομμάτι του ελληνισμού του Πόντου, ωστόσο ένα από αυτά που ξεχώριζε για το πνεύμα και τον πολιτισμό του. Πολλά χρόνια πριν τις επιθέσεις των τούρκων, οι Πόντιοι είχαν οργανώσει την κοινωνία τους με βάση την Παιδεία, με παραδείγματα όπως το σπουδαίο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, τα πολυπληθή σχολεία, οι βιβλιοθήκες και τα σημαντικά πνευματικά κέντρα. Γεγονότα που εκμηδενίστηκαν είτε από τις μετέπειτα λεηλασίες είτε απλά από την καταπάτηση και τουρκοποίηση από τους κατακτητές.
100 χρόνια μετά, συμβαίνει μία δεύτερη γενοκτονία. Αυτή της τιμής της μνήμης όχι μόνο των νεκρών αλλά και του πολιτισμού αυτού του λαού. Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό του μέσου (ηλίθιου) αδελφού έλληνα στο άκουσμα αυτού του λαού είναι τα... ανέκδοτα! Όλοι εμείς οι μη-Πόντιοι κάπως έτσι μεγαλώσαμε και κάπου στην πορεία της ενηλικίωσης μας κάποιοι από εμάς ευτυχώς μπήκαμε στον κόπο να μάθουμε τι πραγματικά εστί Πόντιος. Πόσο ανώτερος πολιτιστικά υπήρξε από το συνονθύλευμα του σημερινού έλληνα.
Δεν μου κάνει λοιπόν εντύπωση, που έως και σήμερα η γενοκτονία των Ποντίων αναγνωρίζεται από ελάχιστα κράτη και κρατίδια ανά τον κόσμο. Δεν είναι καθόλου παράξενο που εμείς οι έλληνες, ως κύριοι εκφραστές και υποστηρικτές του ζητήματος αυτού, δεν καταφέραμε εδώ και 100 χρόνια να το αναδείξουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωριστεί από εκατοντάδες δημοκρατικά κράτη εκεί έξω και μάλιστα έχοντας ως σύμμαχο την Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών. Δυστυχώς 100 χρόνια τώρα, φτιάχνουμε την κοινωνία μας γράφοντας ανέκδοτα για τους Πόντιους και άντε μερικά αγάλματα ανά την Ελλάδα και όχι έχοντας στην πολιτική μας ατζέντα και μάλιστα εν όψη ευρωεκλογών, την προώθηση του ζητήματος στο Ευρωκοινοβούλιο με ιστορικά γεγονότα και μαρτυρίες που ακόμα παραμένουν ζωντανά.
Πολύ φοβάμαι πως από σήμερα και στα επόμενα 100 χρόνια ποτέ κανείς δεν θα έχει κάνει τίποτα. Οι νεκροί δεν θα ησυχάσουν ποτέ και ένας σπουδαίος, περήφανος και αντρίκειος πολιτισμός θα σβήνει αργά μέσα από την ανικανότητα, την ηλιθιότητα του ανιστόρητου νεοέλληνα. Αλλά όπως έλεγαν πολύ προνοητικά οι Πόντιοι... "τεμέτερον-τεσέτερον". +Yanni Spiridakis
Κάπου τους έχουμε ακούσει, κάπου τους έχουμε διαβάσει, έχουμε μια γενική ιδέα. Αρκεί όμως αυτή, ή αδικούμε τους Ετρούσκους και τη συνεισφορά τους στη Ρωμαϊκή Τέχνη; Η απάντηση δική σας, αφού ρίξετε όμως μία ματιά στο mini F.A.Q. που ακολουθεί:
Πότε και πού τους συναντάμε;
Ήδη από τον 8ο αιώνα οι Ετρούσκοι, που μάλιστα ήταν αυτόχθονες, παρουσιάζονται στην κεντρική Ιταλία. Η Ετρουρία, μία συνομοσπονδία 12 πόλεων κρατών που εκτείνονταν από τα βόρεια της Ρώμης μέχρι και τη σημερινή Φλωρεντία, ανέπτυξε επιρροή που δεν άφησε ανέπαφο κανένα τμήμα της Ιταλικής Χερσονήσου.
O Aπόλλων των Βηίων
Σε ποιους τομείς διακρίθηκαν;
Ανέπτυξαν σημαντική εμπορική δραστηριότητα, ενώ συνέβαλαν ιδιαίτερα και στην τέχνη, κυρίως στην πλαστική και τη ζωγραφική, συνδυάζοντας το δικό τους προσωπικό στίγμα με τις ελληνικές και ανατολικές επιρροές.
Ποια έργα τους πρέπει να ξέρω;
Στα πιο σημαντικά έργα τους λογίζονται ο "Απόλλων των Βηίων", άγαλμα που παρουσιάζει εξαιρετικές αναλογίες με τους αρχαϊκούς κούρους, διαθέτει όμως και τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της Ετρουσκικής τέχνης: έντονη κίνηση, ζωντάνια και αυθορμητισμός. Αξίζει παράλληλα να πούμε πως το υλικό που κατεξοχήν χρησιμοποιούσαν οι Ετρούσκοι ήταν ο πηλός και όχι το μάρμαρο. Παράλληλα, σημαντική αξία έχει η "Σαρκοφάγος των Συζύγων" από το Cerveteri, η τοιχογραφία που παρουσιάζει την ενέδρα του Αχιλλέα στον Τρωίλο από τον "Τάφο του Ταύρου" στην Ταρκυνία, καθώς και τα πολυάριθμα πορτρέτα.
Η Σαρκοφάγος των Συζύγων
Ποια η σχέση τους με τους Έλληνες;
Εμπορικές επαφές ένωσαν τους δύο λαούς, και κυρίως τους Ετρούσκους με τους αποίκους της Κάτω Ιταλίας. Παράλληλα, όταν τον 8ο αιώνα οι Ευβοείς ιδρύουν τις Πιθηκούσες στην Ισκία, ξεκινούν μακρές εμπορικές σχέσεις. Οι Ετρούσκοι επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από την ελληνική τέχνη που έφτασε στην Ιταλική Χερσόνησο μέσω των αποικιών, κυρίως από την κεραμεική, η οποία με τα νέα σχήματα και τα γεωμετρικά μοτίβα της αποτέλεσε αντικείμενο μίμησης. Ποια η σχέση τους με τους Ρωμαίους;
Οι πολιτισμοί Ρώμης και Ετρουρίας διαθέτουν κοινό υπόβαθρο, αποτελούν μία κοινή, εγχώρια, Ιταλική παράδοση, στην οποία είναι φανερές οι ποικίλες επιρροές αλλά και το ιδιαίτερο στυλ. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Ρωμαϊκό πολιτισμό "διάδοχο" του Ετρουσκικού. Η στενή τους σχέση έχει αποτελέσει αρκετές φορές πρόβλημα για τους μελετητές οι οποίοι επιχείρησαν τον διαχωρισμό τους.
Ο Αχιλλέας στήνει ενέδρα στον Τρωίλο, από τον "Τάφο των Ταύρων"
Ζούμε τη ζωή μας με ταχύτητες που δεν μας επιτρέπουν να αντιληφθούμε όσα γίνονται γύρω μας. Βλέπουμε, ως επί το πλείστον, τα πράγματα μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέπτη της διαρκούς κίνησης. Δεν είναι να απορεί λοιπόν κανείς που, όταν έχουμε την ευκαιρία μίας παύσης, μας φαίνεται πως ο χρόνος σταματάει, πως τα ρολόγια λιώνουν (όπως στην "Εμμονή της Μνήμης" του Νταλί) και όλα γύρω μας παγώνουν. Λόγου χάρη τώρα, που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα: ο ξέφρενος χορός από τα λαμπιόνια, η χαρά που πρέπει-να-υπάρχει-παντού-αλλιώς-δεν-τολμάς-ούτε-να-ανασάνεις και το χοντροκομμένο γκλίτερ, δεν μας αφήνουν ούτε για μία στιγμή να συνειδητοποιήσουμε πως η ζωή, και αγκαζέ δίπλα της η αδερφή της Ιστορία, δεν αναγνωρίζουν γιορτές και επετείους. Κι όμως, έχουν να μας προσφέρουν τις πιο αληθινές Χριστουγεννιάτικες ιστορίες...
"Πώς εωρτάσθησαν τα Χριστούγεννα εις το Μέτωπον". Δεν πρόκειται για άλλα Χριστούγεννα από εκείνα του 1940, λιγότερο μακρινά απ΄ ότι νομίζουμε. Τότε που οι οικογένειες χωρίστηκαν και πέρασαν τις γιορτές με ένα διπλό μαράζι: αφενός εκείνο της έκβασης του πολέμου, αφετέρου εκείνο του να κάνεις γιορτές μακριά από τους αγαπημένους σου ανθρώπους (γιατί αυτό είναι το πραγματικό χριστουγεννιάτικο διακύβευμα: κανένα ακριβό δώρο, κανένα πρώτο τραπέζι πίστα σε μεγάλο σκυλάδικο! Να έχεις απλά κοντά σου και υγιείς και ασφαλείς όσους αγαπάς...). Στα παγωμένα βουνά της Ηπείρου οι στρατιώτες γιόρτασαν τα Χριστούγεννα τρώγοντας με τους Ιταλούς αιχμαλώτους... (Μην αναρωτιέστε: γιορτή αγάπης δεν είναι τα Χριστούγεννα; Ή μήπως κι εκείνοι δεν είχαν σπίτια και οικογένειες να καρδιοχτυπούν στην πατρίδα τους;).
25 Δεκεμβρίου 1822. Χριστούγεννα που βρίσκουν την Ελλάδα εμπύρετη στον αγώνα για ελευθερία. Στο μαρτυρικό Μεσολόγγι, οι Τούρκοι επιχειρούν νυχτερινή επίθεση. Η έκβαση ακατανόητη: μεγάλες απώλειες για τους πολιορκητές, ελάχιστες για τους αδύναμους πολιορκημένους! Το Μεσολόγγι, εκείνη τη μεγάλη ημέρα του χριστιανισμού, μένει όρθιο χάρη στον Γιάννη Γούναρη, αιχμάλωτο των Τούρκων, ο οποίος πρόδωσε τα σχέδια του αντίπαλου στρατοπέδου στους Έλληνες, θυσιάζοντας τη ζωή της ίδιας του της οικογένειας, η οποία εκτελέστηκε σε αντίποινα από τους Τούρκους... (Πάθος για ελευθερία, αξίες και ιδανικά, άγνωστες λέξεις στην εποχή μας... Όπως και η αυτοθυσία... Μα γίνονται Χριστούγεννα χωρίς αξίες;).
Στιγμάτισε μία ολόκληρη εποχή, είμαι σίγουρη ότι αρκετοί από εσάς θα το θυμάστε. Το "Μινιόν", το πρώτο πολυκατάστημα της Αθήνας, που ξεκίνησε από ένα περίπτερο (!), υπήρξε ένα έμβλημα της πόλης για πολλά χρόνια. Έμελλε να σβήσει άδοξα όταν, 19 Δεκεμβρίου του 1980, κάηκε ολοσχερώς... Την ευθύνη για τον εμπρησμό ανέλαβε η "Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης '80"... (Ποια είναι η φυσιογνωμία της πόλης μας πια; Ποιοι είμαστε κι εμείς οι ίδιοι μέσα σ' αυτή; Παλεύουμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας μέσα στους άλλους, κρίνοντας από την ετερότητα την ταυτότητα, ανάμεσα σε μπαρόκ αισθητικής βιτρίνες πολυεθνικών με γιρλάντες επί γιρλαντών).
Με τη διαπίστωση ότι η Ιστορία έχει να μας προσφέρει τα σημαντικότερα διδάγματα, χριστουγεννιάτικα και μη, θα ευχηθώ σε όλους σας:
Είναι πολύ επίκαιρος. Όχι μόνο λόγω της μεγάλης έκθεσης "Van Gogh Alive" που φιλοξενείται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ούτε λόγω της -αριστουργηματικής, ζωγραφισμένης εξ ολοκλήρου στο χέρι- ταινίας "Loving Vincent" στην οποία δεν δόθηκε η δέουσα προσοχή. Είναι πάντα επίκαιρος, γιατί στην περίπτωση του η κολοσσιαία καλλιτεχνική δυναμική και η προσφορά στην τέχνη συνδυάστηκαν με μία πλούσια, ευαίσθητη αλλά και ακραία προσωπικότητα που ακόμη και σήμερα γεννά συγκινήσεις και εγείρει το ενδιαφέρον των φίλων και μη της τέχνης.
Οι Πατατοφάγοι
Το μεγαλύτερο παιδί πολύτεκνης οικογένειας, ο Vincent Van Gogh γεννήθηκε το 1853 στην Ολλανδία. Πριν καταπιαστεί με την ζωγραφική, είχε δοκιμαστεί σε πληθώρα επαγγελμάτων: από ιεροκήρυκας μέχρι έμπορος έργων τέχνης, ακολουθώντας την πορεία του αδερφού του Theo, ο οποίος ήταν κι εκείνος που τον στήριξε οικονομικά στο μεγαλύτερο διάστημα της φτωχής ζωής του. Ήταν υποσιτισμένος και ταυτόχρονα εθισμένος στο ταμπάκο και το αψέντι. Στα νεανικά του χρόνια, σημαδεύεται από μία μεγάλη ερωτική απογοήτευση: απορρίπτεται από την πρώτη του ξαδέρφη Κι Βος και όταν ο πατέρας του μαθαίνει για τον ανάρμοστο έρωτά του τον διώχνει από το σπίτι. Αργότερα συνδέεται με τη Σιέν, μία φτωχή πόρνη, η οποία τον επηρεάζει καλλιτεχνικά, καθώς εκπροσωπεί μία αδύναμη κοινωνική μερίδα στην οποία ήδη ο Van Gogh είχε αδυναμία. Στα πρώτα του έργα πράγματι εντοπίζουμε έντονο κοινωνικό σχόλιο.
Στα αριστερά "Η Καρέκλα του Van Gogh", στα δεξιά "H Kαρέκλα του Gauguin"
Ταξιδεύει έπειτα στην Αμβέρσα και το Παρίσι, όπου φιλοξενείται από τον Theo. Η χρωματική του παλέτα ανοίγει, τα θέματά του εμπλουτίζονται με τοπιογραφίες και νεκρές φύσεις και έρχεται σε επαφή με τον ιμπρεσιονισμό και τους εκπροσώπους του. Παράλληλα μελετά και ιαπωνικά χαρακτικά τα οποία ασκούν μεγάλη επίδραση στην τέχνη του. Ωστόσο, καθώς η συμβίωση με τον αδερφό του γινόταν όλο και πιο δύσκολη, παίρνει την απόφαση να μετακομίσει στο Arles, της Νότιας Γαλλίας. Εκεί λαμβάνει χώρα κι ένα από τα πιο γνωστά γεγονότα της ζωής του: η επίθεση με λεπίδα στον αγαπημένο του φίλο Γκωγκέν, το κόψιμο του αυτιού του, και η αναχώρηση του Γκωγκέν κακήν κακώς από το Arles. Έπειτα ο Van Gogh παθαίνει κρίση και αποφασίζει να κλειστεί σε κλινική στο Saint-Remy, κατά την παραμονή του στην οποία παρουσιάζει σημαντική καλλιτεχνική παραγωγή.
Νυχτερινό Καφενείο
Λίγο αργότερα εγκαταλείπει την κλινική, πάει στον Theo στο Παρίσι, για να καταλήξει σύντομα σε μία άλλη κλινική στο Auvers Sur Oise. H παλέτα του σπάει πια με πιο σκούρα χρώματα, τα θέματά του απηχούν μοναξιά και εγκατάλειψη. Ιούλιος του 1980 ήταν ο καλλιτέχνης αποφάσισε να θέσει τέλος στη ζωή του αυτοπυροβολούμενος, με τα τελευταία λόγια να μένουν θρυλικά στην αιωνιότητα: "Η θλίψη θα κρατήσει για πάντα". Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ενισχύεται η άποψη ότι ο Van Gogh δεν αυτοκτόνησε, αλλά ο θάνατός του ήταν ατύχημα, ότι δηλαδή δύο παιδιά με το λάθος παιχνίδι στα χέρια τον πυροβόλησαν και θέλησε να μην τα παραδώσει στην αστυνομία...
Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα καλλιτέχνη του οποίου η προσφορά αναγνωρίστηκε μετά θάνατον. Πολλοί είπαν γι' αυτόν πως ήταν "ένας τρελός". Εξαιρετικά απλοϊκή προσέγγιση για μία προσωπικότητα γεμάτη καλοσύνη και συμπόνοια, που κατά την ταπεινή μου γνώμη ζητούσε απλά την αγάπη. Αψήφησε τα κοινωνικά στεγανά, λάτρεψε τη φύση και την αλήθεια της, γύρισε την πλάτη στον σύγχρονό του άνθρωπο και την αστική ζωή. Είμαι πεπεισμένη πως το ίδιο θα έκανε και σήμερα... +Κωνσταντίνα Πορφυρού
Παρακολουθούσα όλον αυτόν τον καιρό με πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον (κι όχι μόνο λόγω προσωπικού προσανατολισμού) τα όσα λέγονταν και γράφονταν για το διαβόητο πλέον Ελληνικό με την επένδυσή του, που "πρόκειται οπωσδήποτε να ξεβαλτώσει τη χώρα", και τους "κακούς" της υπόθεσης, τους μοχθηρούς αρχαιολόγους που διακαώς επιθυμούν να αποτελέσουν τροχοπέδη στην προσπάθεια αυτή. Αυτή είναι πάνω κάτω η εικόνα που προωθήθηκε στο ευρύ κοινό από αρκετά, πάντα συγκεκριμένα, μέσα ενημέρωσης. Επειδή λοιπόν η Ιστορία είναι στη βάση της υπόθεση παροντική, θεώρησα ότι αυτή εδώ η στήλη αποτελεί ένα αξιοσημείωτο βήμα για να ακουστούν κάποια επιπλέον μικρά σχόλια...
Αν θέλουμε να διατεινόμαστε ότι διατηρούμε ως κράτος μία κάποια, στοιχειώδη, αξιοπρέπεια και ότι αποτελούμε μία ευνομούμενη πολιτεία, είναι αδιανόητο να απαιτούμε, σκανδαλωδώς ανοιχτά, να παραβιαστεί ο Αρχαιολογικός (αλλά και ο οποιοσδήποτε!) Νόμος και το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας. Όχι μόνο στο Ελληνικό, την κορυφή του παγόβουνου, όχι μόνο στα ζητήματα πολιτισμού, αλλά σε κάθε περίσταση. Ο Νόμος είναι Νόμος ακριβώς για να μην πλάθεται κατά βούλησιν του εκάστοτε υποκειμένου. Αν δεν ικανοποιεί πια ο υπάρχων, ας αλλάξει. Προτιμότερο από το να ξεφτιλιστεί τελείως.
Μα, ας προχωρήσουμε λίγο στο ζουμί της υπόθεσης: Θα ματαιωθεί η επένδυση από την παρουσία των αρχαιολόγων; Ορίστε; Απ' όσο μπορώ να γνωρίζω κάτι τέτοιο μάλλον δεν ευσταθεί, αφού αν ήταν έτσι σ' ολόκληρη τη χώρα δεν θα υπήρχε ούτε καλύβα...Αποτελούν απειλή οι αρχαιότητες για την περάτωση της επένδυσης; Εφόσον η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η επενδυτική εταιρεία λειτουργήσουν αμφότερες σύμφωνα με τους νόμους του κράτους και με σεβασμό στην περιοχή και το παρελθόν της, όχι μόνο απειλή δεν αποτελούν, αλλά μάλλον διαφήμιση!
Όλη αυτή η συζήτηση, πρέπει μάλλον να αποτελέσει αφορμή να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με τον πολιτισμό. Ναι, η χώρα διψά για μεγάλες επενδύσεις, αλλά αν ήμασταν έστω και στο ελάχιστο σοβαροί, θα εξασφαλίζαμε τον άρτον ημών μόνο και μόνο από τον τουρισμό μας, ο οποίος με κάθε νέα ανακάλυψη, κάθε νέο εύρημα, τονώνεται και λίγο παραπάνω. Πριν λίγες μέρες η Αθήνα βραβεύτηκε ως η πόλη με την μεγαλύτερη δυναμική πολιτιστικού προορισμού στα "LCDA", τα λεγόμενα "Όσκαρ των Μουσείων". Μπορεί να μην το ακούσατε, όμως συνέβη, κι είναι ένα καλό βήμα στην πορεία προς την Ελλάδα που δεν παρακαλά κανέναν να επενδύσει σ' εκείνη, δεν είναι πρόθυμη να ρημάξει πολιτισμό και νόμους με κάθε κόστος, αλλά υψώνει το κεφάλι και προστατεύει την κληρονομιά της προς όφελος της ανθρωπότητας. +Kωνσταντίνα Πορφυρού
Μία απ' τις προσωπικότητες που συντέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση της στερεοτυπικής άποψης που διαθέτουν κάποιοι ακόμη και σήμερα για τις ημέρες ακμής της Ρώμης, τις οποίες αντιμετωπίζουν ως μητέρες των αχαλίνωτων οργίων, της ακολασίας και της ανηθικότητας εν γένει, είναι ο Νέρων. Πως θα μπορούσε άλλωστε να αποτελέσει "διαφήμιση" ένας άνθρωπος ο οποίος δε δίστασε να τυλίξει στις φλόγες την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, σωστά; Μάλιστα ο μύθος λέει ότι τις δραματικές εκείνες στιγμές, ο αυτοκράτορας- εμπρηστής έπαιζε τη λύρα του και τραγουδούσε, παρακολουθώντας ταυτόχρονα το κατόρθωμά του...
Κι όμως, αυτό φαίνεται να είναι το μόνο που δεν έχει κάνει στην ταραχώδη ζωή της αυτή η αμφιλεγόμενη μορφή. Σύμφωνα με τον Τάκιτο, τον σπουδαίο Λατίνο ιστορικό, το έργο του οποίου θεωρείται απ' τις σημαντικότερες πηγές που έχουμε, ο Νέρων βρισκόταν στα θερινά του ανάκτορα τον Ιούλιο του 64 μ.Χ., όταν ξέσπασε η καταστροφική πυρκαγιά, ενώ μόλις έμαθε τι συνέβαινε επέστρεψε εκτάκτως στη Ρώμη.
Η Αγριππίνα στέφει τον Νέρωνα αυτοκράτορα
Μπορούμε λοιπόν κατά πάσα πιθανότητα να αθωώσουμε τον Νέρωνα για το αδίκημα του εμπρησμού, όχι όμως και για της πολλαπλής ανθρωποκτονίας. Η μητέρα του Αγριππίνα, καταφέρνοντας να παρακάμψει τον γιό του συζύγου της και αυτοκράτορα Κλαύδιου, τον Βρετανικό, για να πάρει ο Νέρων (που ήταν γιός από τον πρώτο γάμο της Αγριππίνας) το χρίσμα της διαδοχής, κι έπειτα δηλητηριάζοντας τον Κλαύδιο (έτσι ισχυρίζονταν τουλάχιστον οι κακές γλώσσες της εποχής!) κατόρθωσε να ανεβάσει τον 17χρονο Νέρωνα στο θρόνο. Φαίνεται όμως πως ο νεαρός είχε διδαχθεί καλά τις ραδιουργίες από τη μητέρα του, την οποία δε δίστασε να εξοντώσει εν ψυχρώ, αναθέτοντας σε εκτελεστές να τον απαλλάξουν από την παρουσία της, όταν εκείνη άρχισε να παρουσιάζει παρεμβατικές τάσεις. Εκτός από τη μητέρα του όμως, ο Νέρων δολοφόνησε και τις δύο συζύγους του, την πρώτη διότι δεν την επιθυμούσε και την είχε παντρευτεί κατ' εντολή της Αγριππίνας, τη δεύτερη σε μία κρίση οργής, λίγο πριν γεννήσει το παιδί του.
Μπροστά σ' αυτά που αναφέραμε παραπάνω, σίγουρα μία απλή απάτη στους Ολυμπιακούς Αγώνες μοιάζει πταίσμα... Ή μήπως όχι; Ο Νέρων δε δίστασε όχι μόνο να αλλάξει τη ροή των αγώνων (στην υποτελή, μην ξεχνάμε, τότε Ελλάδα) και να τους μεταφέρει από το 65 μ.Χ. στο 67 μ.Χ. ώστε να μπορέσει να συμμετάσχει, αλλά και να προσθέσει στο πρόγραμμα μουσικούς και δραματικούς αγώνες για να αγωνιστεί ο ίδιος! Συμμετείχε δε και στο "Δέκιππο" με μεγάλη επιτυχία: έπεσε στους αγώνες από το άρμα! Αυτό δεν αποτέλεσε πρόβλημα φυσικά, καθώς οι κριτές τον ανακήρυξαν νικητή έπειτα από δωροδοκία!
Θα κλείσουμε τα επεισόδια απ' τη ζωή του Νέρωνα με το πιο πικάντικο κομμάτι: το ξακουστό ανοιχτό όργιο του 64 μ.Χ. για το οποίο μας πληροφορεί ο Τάκιτος. Σ' αυτό συμμετείχαν άνδρες και γυναίκες, παντρεμένοι και ελεύθεροι, σκλάβοι και πολίτες, κάθε ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού... Λίγες μέρες μετά, ο Νέρωνας παντρεύτηκε έναν άντρα, τον "Σπόρο", τον οποίο νωρίτερα είχε ευνουχίσει.
Θα είχε πραγματικά ενδιαφέρον ένας γνώστης ψυχολογίας να προσεγγίσει αυτή τη μορφή και να προσπαθήσει να βγάλει μία υποτυπώδη διάγνωση, ώστε να ολοκληρώσουμε κάπως την εικόνα που έχουμε για εκείνον. Μα όπως και να έχει ένα είναι το σίγουρο: δεν θα πάψει ποτέ να προσελκύει το ενδιαφέρον μας και να αποτελεί μία από τις πλέον μυστηριώδεις και ιντριγκαδόρικες προσωπικότητες της ιστορίας. +Kωνσταντίνα Πορφυρού
Οι ισορροπίες ανάμεσα στη συνωμοσιολογία και τη διορατικότητα είναι καμιά φορά λεπτές. Ιδιαίτερα δε όταν μεσολαβούν αφενός ένα μεγάλο πέπλο μυστηρίου, συντηρημένο από παράγοντες και το ίδιο το κράτος, και αφετέρου η ίδια η ανθρώπινη φύση, με την περιέργεια και την επιφυλακτικότητα που τη διακατέχει, στην κατάσταση προστίθενται και δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες. Σ' αυτή την κατηγορία φαινομένου εμπίπτει μάλλον και η θρυλική "Περιοχή 51", που έχει απασχολήσει επί σειρά ετών του απανταχού λάτρεις του μυστηρίου.
Τι ξέρουμε: Η "Περιοχή 51" βρίσκεται στη νότια Νεβάδα (Δυτικές Η.Π.Α.) και πρόκειται για το αεροδρόμιο Homey της αεροπορικής βάσης Έντουαρντς. Ο λόγος ύπαρξής της είναι απροσδιόριστος από τις αρχές, γεγονός που έθρεψε σε μεγάλο βαθμό την οργιαστική φαντασία όσων προσπάθησαν να την μελετήσουν, αλλά και των παραγόντων της τηλεόρασης, που βρήκαν σ' αυτήν ένα αρμόζον παρασκήνιο για να στήσουν την εξωγήινή τους βάση... "Απόρρητα" έγγραφα της CIA που πλέον έχουν αποχαρακτηριστεί κάνουν λόγο για χρήση της περιοχής κατά την προετοιμασία του κατασκοπικού αεροσκάφους U-2, αλλά και κατά την Ψυχροπολεμική περίοδο στη διάρκεια της οποίας αξιοποιήθηκε ως κέντρο κατασκοπίας. Χαρακτηριστικό είναι πως, ακόμη και σήμερα, όποιος μη εξουσιοδοτημένος πιλότος πετάξει πάνω της αντιμετωπίζει στρατοδικείο κι έπειτα ποινή φυλάκισης ή αφαίρεσης αδείας. Δεν είναι λίγοι λοιπόν εκείνοι που γενικεύουν και ισχυρίζονται ότι ακόμη και σήμερα η "Περιοχή 51" είναι... απλά (!) ένα προπύργιο των μυστικών και κατασκοπικών δράσεων του αμερικανικού στρατού.
Η στάση όμως της αμερικανικής κυβέρνησης, που έντεχνα απέφυγε να επαληθεύσει την ύπαρξη της "Περιοχής 51" μέχρι το 1995, όταν και ο Μπίλ Κλίντον (ως πρόεδρος τότε) εξαίρεσε την περιοχή από τη νομοθεσία σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, έβαλε λάδι στη φωτιά των συνωμοσιών, που φούντωσαν τότε ταυτίζοντας την "51" με χώρο πυρηνικών δοκιμών (οι πιο... συνετές), αλλά κυρίως με χώρο επαφής/περισυλλογής Α.Τ.Ι.Α., ακόμη και με χώρο πειραμάτων σε εξωγήινους!
Το διαχρονικό θέμα αναζωπυρώθηκε το 2014, με δηλώσεις του δρ. Bushman, ο οποίος μίλησε λίγο πριν το θάνατό του (εδώ η συνέντευξη για όποιον ενδιαφέρεται) ως συνταξιούχος επιστήμονας που προσέφερε επί σειρά ετών στην "απαγορευμένη" περιοχή τις υπηρεσίες του. "Έχουμε Αμερικανούς πολίτες που εργάζονται πάνω στα UFOs (Άγνωστης Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα) 24 ώρες το 24ωρο", δήλωσε ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων και διχάζοντας την κοινή γνώμη για το αν είναι ένας πρεσβευτής της αλήθειας ή ένας άνθρωπος που για τους δικούς του λόγους ψεύδεται. Στον αντίποδα, ο διοικητής της N.A.S.A. C. Frank αναφέρει: "Έχω επισκεφτεί αυτό το μέρος και θέλω να πω ότι είναι απλά ένα φυσιολογικό ερευνητικό κέντρο. Δεν έχω δει ποτέ εξωγήινους ή διαστημόπλοια ή οτιδήποτε περίεργο"
Πρόκειται για ένα μυστήριο που (σκόπιμα ή μη) δεν πρόκειται να διαλευκανθεί οριστικά στο άμεσο μέλλον. Είμαστε λοιπόν ελεύθεροι να αξιοποιούμε τα στοχεία ο καθένας με τον δικό του τρόπο, να καταλήγουμε σε συμπεράσματα και να απολαμβάνουμε όμορφες μα ατελέσφορες συζητήσεις. Θεωρώ ότι αυτός είναι και ο πιο υγιής τρόπος να προσεγγίζει κανείς τέτοιας φύσης θέματα. +Kωνσταντίνα Πορφυρού
23 Σεπτέμβρη, κυρίες και κύριοι. Αυτό ήταν, ό.τι κάναμε κάναμε όλοι σ' αυτή τη γη που την πατούμε... Έστω, για να μη γίνομαι δραματική, έχουμε κάτι λιγότερο από τέσσερις μήνες για να πραγματοποιήσουμε όσους απ' τους στόχους μας προλαβαίνουμε. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν οι οπαδοί της νέας θεωρίας συνωμοσίας, οι οποίοι ούτε λίγο ούτε πολύ, βασιζόμενοι σε κείμενα των Σουμερίων και κάνοντας... πρόχειρους υπολογισμούς, απεφάνθησαν ότι ο θρυλικός πλανήτης "Nibiru" ή για άλλους "Πλανήτης Χ", βρίσκεται προ των πυλών του πλανήτη μας, με τον οποίο και θα συγκρουστεί, φέρνοντας την "Αποκάλυψη" (ελπίζω ήδη να σκεφθήκατε ουρανοξύστες να γκρεμίζονται σαν jenga και κολοσσιαία κύματα να πλημμυρίζουν πολυσύχναστες λεωφόρους, αλλιώς κλείστε το παρόν κείμενο άμεσα και τρέξτε να δείτε το "2012").
Η απάντηση της NASA σε όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από ένα τεράστιο "απεταξάμην". Τόνισε δε το σημαντικό ρόλο που έχει παίξει το διαδίκτυο στη μετάδοση όλων αυτών των αβάσιμων θεωριών. Παρόλα αυτά, όποιος θέλει να πιστέψει σε κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να πειστεί (το γιατί θα το δούμε στο τέλος), και θα επικαλεστεί κάθε επιχείρημα που θεωρεί ο ίδιος (και μόνο!) λογικό για να το πετύχει. Το εργάκι έχει ανέβει άλλωστε πολλές φορές και στο παρελθόν με μεγάλη επιτυχία!
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον Νοστράδαμο και την προφητεία του για το Ιούλιο του 1997, με τον μεγάλο βασιλιά του τρόμου (που θα ερχόταν μάλιστα κι απ' τον ουρανό, ως άλλος Σάκης σ' εκείνη την επική εμφάνιση); Ποιος το Millenium και τους τρελαμένους υπολογιστές που θα μας παρέσερναν στον Αρμαγεδώνα; Ποιος το "2012" με το τέλος του ημερολογίου των Μάγιας; Κανείς, κι αυτό είναι που κάνει την ιστορία τόσο αμήχανη...
Η εσχατολογία είναι μέρος της ζωής των ανθρώπων από τα πρώτα βήματα του πολιτισμού του. Ενώ θεωρητικά είναι ο κλάδος της θεολογίας που πραγματεύεται τα ζητήματα σχετικά με το τέλος της ζωής και της ανθρωπότητας όπως την ξέρουμε, δεν έχει ξεφύγει απ' αυτήν ούτε η επιστήμη, αλλά ούτε και η τέχνη. Η... ιδιάζουσα γοητεία που ασκεί είναι απόλυτα κατανοητή, καθώς φαίνεται πως εξ αρχής συνειδητοποιήσαμε, παρατηρώντας τη φύση, ότι όλα κάνουν τον κύκλο τους. Έτσι κι αυτός ο κόσμος, που χτίζεται αιώνες τώρα και (αν δεν μας κάνει στάχτη ο "Nibiru" τέλη Σεπτέμβρη!) θα συνεχίζει να εξελίσσεται, κάποια στιγμή, θα τελειώσει, θα "πεθάνει", θα πάψει να υφίσταται με τη μορφή που τον ξέρουμε.
Κι αυτή είναι μία σκέψη πολύ λογική, όταν δεν συνοδεύεται από ευπιστία σε κάθε τι που διαβάζουμε στο διαδίκτυο, φανατισμό, υστερία και διχασμό. Δίχως άλλο τα συμπτώματα αυτά φανερώνουν (πέρα από το ότι τα κριτικά μας φίλτρα θέλουν τσεκάρισμα) ότι αναμένουμε καταβάθος το τέλος αυτό ως μία λύτρωση, ένα φινάλε αρχαίας τραγωδίας σ' όλα αυτά που έχουμε κάνει όσα χρόνια υφιστάμεθα ως είδος. Μόνο που, δυστυχώς ή ευτυχώς, σύντομα ή αργά, συνειδητοποιεί κανείς όλα είναι εδώ, τώρα. Και η ύβρις, και η κάθαρση. Μπορούμε λοιπόν αντί να αναμένουμε έναν καινούργιο κόσμο, να φτιάξουμε τον δικό μας όπως τον θέλουμε.
Υ.Γ.: Ένα κομμάτι απ' την Οκτάνα του Εμπειρίκου, που ταιριάζει γάντι στο σημερινό μας θέμα (όλο το έργο εδώ):
"Όσοι από σας πια βαρεθήκατε στον κόσμο αυτόν τον άδικον και τον
βλακώδη να άγεσθε και να φέρεσθε από τους ψεύτες, από τους σοφιστάς
και λαοπλάνους, όσοι πια βαρεθήκατε οι δεσμοφύλακές σας σαν τόπια
ταλαίπωρα να σας εξαποστέλλουν εις τον Καϊάφα και πριν απ’ αυτόν στον
Άννα, προσμένοντας να έλθη η Ώρα η χρυσαυγής, η πολυύμνητος και
ευλογημένη, όσοι πιστοί, όσοι ζεστοί, όσοι την σημερινήν ελεεινήν
πραγματικότητα να αλλάξετε ποθείτε, προσμένοντας να έλθη η Ώρα, όσοι
πιστοί, όσοι ζεστοί, ελάτε και ας ανακράξωμεν μαζί (νυν και αεί, νυν
και αεί) σαν προσευχή και σαν παιάνα, ας ανακράξωμεν μαζί, με μια
ψυχή, με μια φωνή — ΟΚΤΑΝΑ!" +Kωνσταντίνα Πορφυρού
Οι Ιάπωνες επιστήμονες της JAMSTEC ετοιμάζονται για πρώτη φορά στα χρονικά της ανθρωπότητας να διεισδύσουν στον μανδύα, το δεύτερο από τα τρία στρώματα απ' τα οποία αποτελείται ο πλανήτης μας. Έχουν ήδη επιλέξει τις επικρατέστερες τοποθεσίες για να τρυπήσουν, κι απ' ότι φαίνεται η ιστορία θα γράψει πως κάποια περιοχή ανάμεσα σε Χαβάη, Κόστα Ρίκα και Μεξικό θα είναι εκείνη που θα αποτελέσει τη δίοδο του ανθρώπινου είδους προς το εσωτερικό του πλανήτη που το φιλοξενεί. Φυσικά, δεν πρόκειται για μία ενέργεια με χαρακτήρα εμπειρικού επιτεύγματος αλλά για μία καθαρά επιστημονική έρευνα που αποσκοπεί κυρίως στη μελέτη φαινομένων σχετικών με τους σεισμούς και τα ηφαίστεια.
Κι αν δεν έχει γίνει ήδη ο συνειρμός στο μυαλό σας με το έργο του Ιουλίου Βερν "Ταξίδι στο κέντρο της γης" (του 1864 παρακαλώ!), που μαζί με τα "20.000 λεύγες κάτω απ' τη θάλασσα" και "Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες" αποτελούν τα πιο γνωστά του έργα, θα έρθω τώρα εδώ να σας επισημάνω το ζήτημα, μαζί με κάποιες... αξιοπερίεργες διαπιστώσεις:
"Όλα αρχίζουν όταν ο καθηγητής της ορυκτολογίας Όττο Λίντενμπροκ,
ανοίγοντας ένα παμπάλαιο χειρόγραφο βιβλίο, βρίσκει ένα κωδικοποιημένο
σημείωμα του περίφημου αλχημιστή Άρνε Σακνούσεμ στο οποίο έγραφε ότι
κατόρθωσε να φτάσει στο κέντρο της γης. Ο καθηγητής πείθει τον ανιψιό
και βοηθό του, τον Άξελ, να επαναλάβουν τον άθλο του Σακνούσεμ. Θα τους
συνοδεύσει ένας Ισλανδός οδηγός, ο Χανς, λιγομίλητος και εξαιρετικά
ψύχραιμος μπροστά στα εμπόδια που θα συναντήσουν. Οι τρεις τους θα
κατέβουν μέσα από κρατήρες ηφαιστείων, θα συναντήσουν υπόγειους ποταμούς
και θάλασσες, αλλά και προϊστορικά τέρατα που δεν είχε αντικρύσει ποτέ
ανθρώπινο μάτι. Θα διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα μέσα σε γαλαρίες από
βασάλτη, θα περάσουν μια τρομερή καταιγίδα και θα ζήσουν την έκρηξη ενός
ηφαιστείου εγκλωβισμένοι μέσα στον κρατήρα του. Θα ξαναντικρίσουν όμως
τελικά το φως του ήλιου; Και με ποιον τρόπο;"
Ο Ιούλιος Βερν, πατέρας της "επιστημονικής φαντασίας" κατά πολλούς λάτρεις του είδους, υπήρξε πολυγραφότατος, ενώ σήμερα είναι ο δεύτερος συγγραφέας με τις πιο πολλές μεταφράσεις παγκοσμίως, καθώς το έργο του δεν έπαψε ποτέ να γοητεύει. Πολλές φορές χαρακτηρίστηκε ως "μεγάλος οραματιστής" ή "προφήτης", καθώς πράγματι φέρνει σε αμηχανία τον σύγχρονο αναγνώστη με τα γραφόμενά του. Περιγράφει διαστημικά ταξίδια, αεροπλάνα, ελικόπτερα, ακόμη και αερόστατα που κινούνται με υδρογόνο, σε μία εποχή που όλα αυτά φάνταζαν αδιανόητα. Ακόμη και στο παράδειγμα που αναφέρθηκε πιο πάνω συσχετίζει το μανδύα με την ηφαιστειακή δραστηριότητα όπως ακριβώς και η επιστήμονες αφήνοντάς μας άφωνους, ενώ χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση των έργων "Από τη Γη στη Σελήνη" και "Γύρω απ' τη Σελήνη".
Σ' αυτή τη διλογία ο Βερν περιγράφει την απογείωση και την έξοδο απ' την ανθρώπινη ατμόσφαιρα μέσω κανονιού ενός βλήματος στο οποίο επέβαιναν άνθρωποι και το οποίο, αντί να προσεδαφιστεί όπως προβλεπόταν, μπήκε σε τροχιά γύρω απ' τη Σελήνη και εν τέλει επέστρεψε στον πλανήτη μας με μία θεαματική πτώση στη θάλασσα και το πλήρωμα σώο και αβλαβές. Εντυπωσιάζουν όχι μόνο οι τεχνολογικές περιγραφές και η προηγμένη λογική του Βερν, αλλά και η ομοιότητα με την ιστορία του "Απόλλων 13"!
Eίναι σίγουρα εντυπωσιακό όλο αυτό το μυστήριο γύρω απ' τις "προβλέψεις" του Βερν. Ένα κομμάτι μας θέλει να αφεθεί και να πιστέψει πως αυτός ο άνθρωπος δεν διέθετε απλά δυνατή λογική, διαίσθηση και τύχη, αλλά είχε και τα μέσα στους επιστημονικούς και πολιτικούς κύκλους της εποχής ώστε να ξέρει τι δοκιμάζεται σε πειραματικό στάδιο ή τι υπάρχει στα χαρτιά. Δεν θα ήταν διόλου απίθανο κάτι τέτοιο, καθώς και ο ίδιος ήταν άνθρωπος του πνεύματος, ωστόσο δεν έχουμε τέτοιες μαρτυρίες οπότε δεν παύει να παραμένει αυτή η θεωρία μία εικασία. Εμείς, ως αναγνώστες και ενεργοί πολίτες, οφείλουμε να συνεχίσουμε να μαγευόμαστε και να βυθιζόμαστε στο μυστήριο του έργου του Βερν, αλλά και να έχουμε διαρκώς τις κεραίες μας ανοιχτές για τέτοιες... επαληθευμένες "προφητείες". Όσο κι αν αντιστέκεται ο ορθολογισμός μας, πρέπει να θρέψουμε λίγο και τη φαντασία μας.
Όλοι τον έχουμε ακουστά. Είναι αναμφίβολα η πιο ξακουστή και διαχρονική (στα όρια του cult θα λέγαμε) μορφή στα χρονικά του εγκλήματος. Έγινε ταινία, σειρά, όπερα, βιντεοπαιχνίδι, βιβλίο και μιούζικαλ! Ποιος είναι όμως αυτός ο άνδρας, που λίγο πριν την αυγή του 20ου αι., τα βράδια έβγαινε σεργιάνι στους υγρούς δρόμους του Λονδίνου, θέριζε ιερόδουλες, και έμελλε να μείνει στην ιστορία με το chic προσωνύμιο... "Jack, ο αντεροβγάλτης;"
Η αλήθεια είναι πως μέχρι πολύ πρόσφατα, και συγκεκριμένα πριν 3 περίπου χρόνια, βρισκόμασταν όλοι σε πλήρη άγνοια, μέσα στο χάος των υπόπτων (πάνω από 100 άτομα είχε ανακρίνει η αστυνομία!). Η πάροδος του χρόνου και η μετατροπή του Jack σε θρύλο, με τις όποιες αυθαιρεσίες συνεπάγεται η αναπαραγωγή και η διάδοσή του, δεν βοήθησαν ιδιαίτερα την κατάσταση. Τη λύση για μία ακόμη φορά έδωσε η επιστήμη, και συγκεκριμένα ο Dr Jari Louhelaine, συγκρίνοντας το DNA που είχε βρεθεί σε εσάρπα θύματος με εκείνο των απογόνων των 6 βασικών υπόπτων. Το αποτέλεσμα; Ο άνδρας που σκόρπισε φόβο και θάνατο, ήταν ένας Πολωνός κομμωτής, ο Aaron Kosminski, o οποίος εκείνη την περίοδο διένυε το 23ο έτος της ζωής του.
Ο χρόνος που έχει περάσει, οι συνθήκες της εποχής και η οργιάζουσα φαντασία των ανθρώπων δεν μας έχει επιτρέψει ακόμα να βγάλουμε κάποιο βέβαιο συμπέρασμα για το πόσους φόνους είχε διαπράξει. Τα πέντε βέβαια θύματά του ήταν: η Μαίρη Αν Πόλυ Νίκολς τον Αύγουστο του 1888, η Άνι Τσάπμαν, η Ελίζαμπεθ Στράιντ, η Κάθριν Ήντοους τον Σεπτέμβριο του 1888 και Μαίρη Τζέιν Κέλλυ τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Με μία σύντομη ματιά: όλες γυναίκες, όλες ιερόδουλες, όλοι οι φόνοι ξημερώματα σε δημόσιους χώρους. Φαίνεται πως ακολουθούσε συγκεκριμένο "τελετουργικό" στη δράση του: κομμένος λαιμός, ακρωτηριασμένο σώμα, αφαίρεση οργάνων στα 3 απ' τα 5 θύματα, δίχως να κατέχει ούτε "τις τυπικές γνώσεις ενός χασάπη", όπως θα αναφέρει χαρακτηριστικά ο Dr Bond, χειρουργός της αστυνομίας.
Με καταγωγή από φτωχή Εβραϊκή οικογένεια κι έχοντας ζήσει τα πογκρόμ κατά των Εβραίων το 1881 και πιθανότατα σεξουαλική κακοποίηση από τον ίδιο του τον πατέρα σύμφωνα με την DailyMail, κατέληξε σε ψυχιατρική κλινική έπειτα από επίθεση στην ίδια του την αδερφή, όπου και πέθανε σε ηλικία 53 ετών από γάγγραινα.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον κομμάτι της υπόθεσης, αλλά και της ψυχοσύνθεσης του Aaron/Jack, αποτελεί το "παιχνίδι" του serial killer με τις αρχές, με τις οποίες διατηρούσε τακτική... "αλληλογραφία!". Εξαιρετική προσοχή βέβαια απαιτείται στη μελέτη αυτού του σκέλους της υπόθεσης, αφού οι αρχές λάμβαναν πληθώρα γραμμάτων από δήθεν δολοφόνους. Aκολουθεί το πιο γνωστό από αυτά:
Ένα απ' τα γράμματα που θεωρούμε αυθεντικά
“Dear Boss,
I keep on hearing the police have caught me but they wont fix me just
yet. I have laughed when they look so clever and talk about being on
the right track. That joke about Leather Apron gave me real fits. I am
down on whores and I shant quit ripping them till I do get buckled.
Grand work the last job was. I gave the lady no time to squeal.
How can they catch me now. I love my work and want to start again.
You will soon hear of me with my funny little games. I saved some of the
proper red stuff in a ginger beer bottle over the last job to write
with but it went thick like glue and I cant use it. Red ink is fit
enough I hope ha ha. The next job I do I shall clip the ladys ears off
and send to the police officers just for jolly wouldn't you. Keep this
letter back till I do a bit more work, then give it out straight.
My knife's so nice and sharp I want to get to work right away if I get a chance.
Good Luck.
Yours truly
Jack the Ripper
Dont mind me giving the trade name. Wasnt good enough to post this
before I got all the red ink off my hands curse it No luck yet. They say
I'm a doctor now. ha ha”
Συνοπτικά, με τα κενά της και τις ασάφειες της, αυτή είναι η ιστορία του εμβληματικότερου serial killer της μέχρι σήμερα ιστορίας. Ενός ανθρώπου που σόκαρε, προκάλεσε πόνο και οργή, αλλά ταυτόχρονα με αφορμή την πρωτοφανή δράση του προώθησε τη συζήτηση για την ανθρώπινη φύση και ψυχοσύνθεση, η οποία φυσικά και δεν έχει καταλήξει σε κάποιο δογματικό αξίωμα. Γιατί το "ποια είναι τα όρια της ανθρώπινης φύσης;" είναι ένα ερώτημα που πιθανότατα θα ταλανίζει την ιστορία και τη φιλοσοφία στο άπειρο. +Kωνσταντίνα Πορφυρού
Ο Δημήτρης Λιαντίνης αποτέλεσε έναν από τους μεγαλύτερους γνώστες και λάτρεις του αυθεντικού αρχαίου πνεύματος, έναν ανυπότακτο νου και μία ιδιαίτερη προσωπικότητα της οποίας δεν σας κρύβω ότι είμαι μεγάλη θαυμάστρια. Είτε συμφωνεί κανείς, είτε διαφωνεί με ορισμένες απ' τις απόψεις του δεν μπορεί να μην του αναγνωρίσει την παρρησία, τη γοητευτική γλώσσα και την καθαρότητα της σκέψης του. Παρ' όλο που το ευρύ κοινό τον γνωρίζει κυρίως λόγω της μυστηριώδους εξαφάνισής του, ελπίζω σήμερα να εμπνεύσω κάποιους ώστε να ασχοληθούν και με το έργο του. Ας εξετάσουμε όμως αρχικά τις συνθήκες της εξαφάνισής του, αλλά και τις θεωρίες συνωμοσίας (;) που αναφέρουν πως είναι ακόμη ζωντανός!
Με σπουδές σε Ελλάδα και Γερμανία αποτελούσε έναν από τους πιο αγαπητούς καθηγητές του Παιδαγωγικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν η 1η Ιουνίου του 1998 η μέρα που ο καθηγητής Δημήτρης Λιαντίνης έφτασε στη Σπάρτη με το αυτοκίνητό του κι από εκεί με ταξί στον Ταΰγετο. Ήταν εκείνη η μέρα της εξαφάνισής του, η οποία απασχόλησε έντονα τον τύπο και τα μέσα της εποχής. Πως μπόρεσε αυτός ο άνθρωπος να απαρνηθεί έτσι τη ζωή; Είναι είναι ερώτημα αρχικά λογικό, σε μία δεύτερη ανάγνωση όμως ρηχό και επιφανειακό. Βαθύτερη κατανόηση στην κοσμοθεωρία του Λιαντίνη και στους λόγους που τον οδήγησαν σε μία τέτοια απόφαση προσφέρει η τελευταία του επιστολή στην κόρη του Διοτίμα:
"Διοτίμα μου,
Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος.
Ετοίμασα τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά
πράγματα, αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα
που ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι
κατάφορτος με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης.
Πεθαίνω υγιής στο σώμα και στο μυαλό, όσο καθαρό είναι το νωπό χιόνι στα όρη και το επεξεργασμένο γαλάζιο διαμάντι.
Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι
ότι έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και
μεγάλο παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους,
και οι πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού.
Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό
που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται.
Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη
φρίκη του. Η λύπη μου γι’ αυτό το έγκλημα με σκοτώνει.
Να φροντίσεις να κλείσεις με τα χέρια σου τα μάτια της γιαγιάς
Πολυτίμης, όταν πεθάνει. Αγάπησα πολλούς ανθρώπους. Αλλά περισσότερο
τρεις. Το φίλο μου Αντώνη Δανασσή, τον αδερφοποιτό μου Δημήτρη
Τρομπουκη, και τον Παναγιώταρο το συγγενή μου, γιο και πατέρα του
Ηρακλή.
Κάποια στοιχεία από το αρχείο μου το κρατά ως ιδιοκτησία ο Ηλίας Αναγνώστου.
Να αγαπάς τη μανούλα ως την τελευταία της ώρα. Υπήρξε ένας
υπέροχος άνθρωπος για μένα, για σένα, και για τους άλλους. Όμως
γεννήθηκε με μοίρα. Γιατί της ορίστηκε το σπάνιο, να λάβει σύντροφο στη
ζωή της όχι απλά έναν άντρα, αλλά τον ποταμό και τον άνεμο. Το γράμμα
του αποχαιρετισμού που της έγραψα το παίρνω μαζί μου.
Σας αφήνω εσένα, τη μανούλα και το Διγενή*, το σπίτι μου δηλαδή,
που του στάθηκα στύλος και στέμμα, Γκέμμα πες, σε υψηλούς βαθμούς
ποιότητας και τάξης. Στην μεγαλύτερη δυνατή αρνητική εντροπία. Να σώζετε
αυτή τη σωφροσύνη και αυτή την τιμή. Θα δοκιμάσω να πορευτώ τον ακριβό
θάνατο του Οιδίποδα. Αν όμως δεν αντέξω να υψωθώ στην ανδρεία που
αξιώνει αυτός ο τρόπος, και ευρεθεί ο νεκρός μου σε τόπο όχι ασφαλή, να
φροντίσεις με τη μανούλα και το Διγενή*, να τον κάψετε σε ένα
αποτεφρωτήριο της Ευρώπης.
Έζησα έρημος και ισχυρός. Λιαντίνης
Τη μέρα που θα πέσω έδωσα εντολή να στεφανωθούν οι μορφές** Σολωμού στη Ζάκυνθο κ’ Λυκούργου στη Σπάρτη. "
Φως στο ζήτημα δεν έπεσε παρά μόνο επτά ολόκληρα χρόνια αργότερα, όταν η σορός του βρέθηκε στην κορυφή του Προφήτη Ηλία στον Ταύγετο, σε υψόμετρο λίγο λιγότερο από 2,5 χιλιάδες μέτρα. Ο ιατροδικαστής πιστοποίησε την ταυτότητά του. Κι ενώ το θέμα έπρεπε να είχε λήξει εκεί, για κάποιο λόγο αναζωπυρώθηκε! Πολλές θεωρίες θέλουν τον καθηγητή ακόμη ζωντανό, είτε ως ηγέτη μυστικής οργάνωσης σωτηρίας του ελληνισμού (;!;!;!), είτε ως αυλητή στους Δελφούς, είτε, πιο πρόσφατα, ως εργάτη των ανασκαφών της Αμφίπολης! Μάλιστα οι θεωρίες αυτές έχουν και πολλούς φανατικούς υποστηρικτές. Είναι λοιπόν δυνατό ή πιθανό να ζει όντως ο Λιαντίνης; Θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε σε τόσο μεγάλη πλάνη;
Η επιστήμη έχει απαντήσει στα ερωτήματα αυτά με το πόρισμα του ιατροδικαστή, το οποίο μάλιστα έχει κυκλοφορήσει και στο διαδίκτυο.Οι φήμες αυτές είναι βέβαια μέχρι ένα βαθμό δικαιολογημένες, καθώς συνηθίζεται να ακολουθούν όλες τις μεγάλες προσωπικότητες, όλες τις μορφές που ενέπνευσαν, καθόρισαν και επηρέασαν.Μια τέτοια μορφή ήταν κι ο Δημήτρης Λιαντίνης. Οι άνθρωποι τείνουν -ίσως ενστικτωδώς-, να θέλουν να πιστέψουν πως αυτοί οι σημαντικοί άνθρωποι δεν πρόκειται να σβήσουν ποτέ. Όμως αυτό δεν θα γίνει ακολουθώντας ατεκμηρίωτες θεωρίες, αλλά μελετώντας το έργο τους. +Kωνσταντίνα Πορφυρού
«Διοτίμα μου,
Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Ετοίμασα
τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά πράγματα,
αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα που
ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι κατάφορτος
με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης.
Πεθαίνω υγιής στο σώμα και στο μυαλό, όσο καθαρό είναι το νωπό χιόνι στα
όρη και το επεξεργασμένο γαλάζιο διαμάντι.
Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι ότι
έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και μεγάλο
παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους, και οι
πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού.
Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που
ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται.
Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη
του. Η λύπη μου γι’ αυτό το έγκλημα με σκοτώνει….
Έζησα έρημος και ισχυρός.
Λιαντίνης
Τη μέρα που θα πέσω έδωσα εντολή
να στεφανωθούν οι μορφές**
Σολωμού στη Ζάκυνθο κ’ Λυκούργου
στη Σπάρτη.»...
«Διοτίμα μου,
Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Ετοίμασα
τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά πράγματα,
αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα που
ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι κατάφορτος
με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης.
Πεθαίνω υγιής στο σώμα και στο μυαλό, όσο καθαρό είναι το νωπό χιόνι στα
όρη και το επεξεργασμένο γαλάζιο διαμάντι.
Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι ότι
έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και μεγάλο
παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους, και οι
πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού.
Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που
ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται.
Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη
του. Η λύπη μου γι’ αυτό το έγκλημα με σκοτώνει….
Έζησα έρημος και ισχυρός.
Λιαντίνης
Τη μέρα που θα πέσω έδωσα εντολή
να στεφανωθούν οι μορφές**
Σολωμού στη Ζάκυνθο κ’ Λυκούργου
στη Σπάρτη.»...
